Zelfredzaamheid als systeem

Door: Eva Helmond

Op 1 oktober 2019 is Eefje Op den Buysch gestart met haar verkenning over zelfredzaamheid en technologie en hoe dit zich de aankomende decennia zal ontwikkelen. Ze is inmiddels vijf maanden op weg. Een van de vragen die Eefje stelt in het onderzoek is hoe technologie kan bijdragen aan zelfredzaamheid en hoe het drempels kan opwerpen. Een van haar uitgangspunten is dat zelfredzaamheid van individuen niet alleen iets vraagt van het individu zelf maar ook van andere onderdelen van de Nederlandse samenleving; de overheid, de gemeenschap en dienstverleners. Nu ze een paar maanden verder is spreek ik haar als collega-onderzoeker op een vrijdagmiddag online om meer te horen over de ontwikkelingen.

Op het moment dat ik Eefje spreek is ze druk met de voorbereidingen voor de eerste vergadering met haar adviescommissie, waarin ze hen onder andere wilde vertellen over haar plannen. Ze is bezig met het maken van een podcast-serie en het schrijven van een essay over zelfredzaamheid. Wanneer ik haar vraag naar de invloed van de maatregelen tegen Corona op haar onderzoek geeft ze aan dat ze dit nu niet kan overzien, maar het kan invloed gaan hebben op de podcast-serie die ze opneemt, want juist het tegenover elkaar zitten bij het opnemen van de interviews zal voorlopig niet kunnen. Ook met betrekking tot de inhoud van haar onderzoek stelt ze zich inderdaad de vraag hoe Corona invloed zal hebben. ‘Zelfredzaamheid komt ook weer in een ander daglicht’ geeft ze aan.

In ons gesprek zoek ik kort naar de link tussen onze onderzoeken. Ik vraag haar of ze het vindt kloppen dat het Corona-virus veel verbanden blootlegt die we misschien niet meer zagen als samenleving. Ik vraag Eefje naar haar visie; hoe zelfredzaamheid in dit beeld past. Eefje ziet deze situatie als een extreme uitingsvorm van hoe verschillende factoren allemaal in elkaar grijpen. ‘We kunnen alleen als soort overleven, omdát we in verbinding staan. Het legt ook bloot hoe betrekkelijk het woord ‘zelf’ in zelfredzaamheid is. We zijn geen eenling-diertjes, we zijn een kudde. We zijn erop gericht onszelf als soort in stand te houden. Een virus maakt inzichtelijk hoeveel contact er eigenlijk is tussen mensen.’

Voor haar verjaardag kreeg Eefje afgelopen jaar van haar vriend een motorblok cadeau. Het idee was om dit motorblok uit elkaar te halen en weer in elkaar te zetten – ze wilde graag weten hoe een motor werkt. Eefje haalt het voorbeeld aan op de vraag wat de uitdagingen zijn in haar toekomstverkenning, ze legt uit hoe haar onderzoek werkt; ‘Wat ik onderzoek, het systeem van Zelfredzaamheid, is als een motorblok.’ Ze vertelt dat ze de onderdelen begreep toen ze het uit elkaar haalde maar dat dit haar niks vertelde over het functioneren van de motor als geheel. ‘Systemen,’ zegt ze ‘begrijp je doorgaans niet door alleen naar de onderdelen te kijken.’

Eefje heeft het doel van haar toekomstverkenning helder voor ogen. Ze vertelt dat ze niet tevreden is als het onderzoek als een rapport op een bureau eindigt, ze wil aan het einde van haar onderzoek een heldere business case kunnen aanbieden; ze wil uitkomst bieden aan de 70 leden van het Algemeen Bestuur van STT om op het gebied van Zelfredzaamheid impact te maken in Nederland en de regelingen die er op het gebied van zelfredzaamheid bestaan. Ook vertelt Eefje over de keuzes die ze maakte in het selecteren van adviescommissieleden. Zij vertegenwoordigen de leden van STT en tevens het brede maatschappelijke speelveld en was blij dat ze positief reageerden op de uitnodiging om deel te nemen.

Kortom, Eefje is hard bezig met haar onderzoek en we zijn benieuwd naar de volgende update. 

- Je las een artikel gebaseerd op een gesprek tussen toekomstverkenners Eefje Op den Buysch en Eva Helmond -