UPDATE - Toekomst van contact in de digitale publieke ruimte

Sindsdien ben ik met mijn klankbordgroep nog twee keer bij elkaar gekomen. In mei organiseerde ik een gesprekstafel en in juni een participatieve online sessie. Samen hebben ze me geholpen om mijn scenario’s scherper te krijgen, de spanningen preciezer te benoemen en voorwaarden te formuleren voor de toekomst van betekenisvol contact in de digitale publieke ruimte. 

Daarnaast heb ik mijn assenkruis verder ontwikkeld, het denkkader waarmee ik verschillende scenario’s structureer en heb ik een eerste versie van de publicatie geschreven, die in oktober verschijnt. 

Heel veel! In de gesprekstafel in mei bleek hoe belangrijk taal is. Termen als ‘aansturing’ of ‘moderatie’ riepen bij mensen verschillende associaties op. We hebben samen onderzocht welke lagen daarin zitten. Denk aan macht, regie en eigenaarschap. Dat heeft me geholpen om mijn assen scherper te formuleren.

De gesprekstafel bracht nuance en verdieping. Ook in het besef dat technologie zelf geen neutraal kader is. Mensen ontwikkelen strategieën om ermee om te gaan. Denk aan het bewust gebruiken van emoji om shadow bans te ontwijken. Zulke vormen van creative compliance herinneren ons eraan dat gebruikers actieve mede-vormgevers zijn van hun digitale omgeving.

Tijdens de interactieve sessie in juni hebben we de scenario’s echt tot leven gebracht. We keken: wie is er in zo’n ruimte? Wat gebeurt daar? Welke spelregels gelden er? Daardoor kwamen scenario-overstijgende spanningen boven tafel. 

Bijvoorbeeld: hoe ontwerp je een ruimte voor diversiteit, zonder dat iedereen in zijn eigen kring van gelijkgestemden verdwijnt? En wat betekent inclusie als je niet weet wie er ontbreekt?

Ik heb vier toekomstscenario’s ontwikkeld voor contact in de digitale publieke ruimte van 2055. 

Ze verschillen in twee dimensies: wie stuurt aan (centraal of decentraal) en hoe komt contact tot stand (via algoritmen of op persoonlijke wijze). 

Elk scenario laat een andere toekomst zien en maakt zichtbaar wat er op het spel staat: gedeelde werkelijkheid, sociale ongelijkheid, en de balans tussen individu en collectief.

Ze zijn bedoeld als gespreksstarters en om in actie te komen. Ze helpen om te reflecteren: wat vinden we wenselijk? Wat moeten we nú ontwerpen, regelen of herzien om publieke waarden in de digitale ruimte te verankeren? Om contact centraal daar centraal te stellen?

Deze zomer ben ik nog volop aan het schrijven en langzaam maar zeker beweeg ik toe naar de valorisatie- en impactfase. De scenario’s vormen de basis voor keynotes en werkvormen die ik in workshops ga inzetten voor overheid, markt, onderzoek en maatschappelijk middenveld. Het idee is om via die momenten gesprek te faciliteren over de toekomst van contact in de digitale publieke ruimte.

In oktober verschijnt de publicatie. Die presenteer ik tijdens een publieke lancering die nu nog volop in ontwikkeling is, de datum en uitnodigingen volgen snel! Verder deel ik mijn inzichten bij twee events: op 9 en 10 oktober ben ik bij Digital Democracy The Hague en geef ik daar een keynote. Ook neem ik er deel aan een panel op de Digital Democracy Day van 10 oktober. 

Tijdens het Society 5.0 Festival op 15 of 16 oktober geef ik een workshop. Dat worden belangrijke momenten om het gesprek over de toekomst van contact in de digitale publieke ruimte breder te voeren.

Dat we voor belangrijke keuzes staan om de digitale publieke ruimte te bouwen en daar contact een fundament van te laten zien. Als we willen dat digitale omgevingen bijdragen aan ontmoeting, vertrouwen en inclusie, dan moeten we dat expliciet vormgeven. In code en beleid, én in cultuur, rituelen en spelregels. Mijn verkenning is een uitnodiging om daar samen over na te denken en verantwoordelijkheid voor te nemen.