INTERVIEW – de Toekomst van contact: welke rol gaat technologie daarin spelen?

Je bent onlangs begonnen als toekomstonderzoeker bij STT. Heb je iets bijzonders met de toekomst?

Ik hou erg van sciencefiction, dus daar komt deels de liefde voor de toekomst vandaan. Films zoals Arrival (2016) vind ik heel mooi. Het verhaal waarop de film gebaseerd is, is prachtig. Met mijn bachelor in taalwetenschap is het leuk om het werk van het hoofdpersonage als taalkundige te herkennen. Wat mij ook fascineert zijn films als Her uit 2013. Die gaat over een man die verliefd wordt op zijn super-geavanceerde besturingssysteem. Dat is een heel mooi verhaal over hoe rekbaar gevoelens zijn - het contact dat je met iemand of iets kunt leggen. Ik hou vooral van de menselijke sciencefiction, die ons iets kan vertellen over wat we belangrijk vinden. En daar gaat toekomstonderzoek natuurlijk over. Wat zijn de waarden waarmee we de toekomst willen inrichten? Wat zijn de richtingen waar we naartoe kunnen gaan?

Waarom wilde je werken bij STT?

Ik volgde STT al een tijdje. Ik vind het onderzoek heel interessant. Ik kan me ook heel erg vinden in de missie van STT: het democratiseren van de toekomst. Mensen betrekken uit alle hoeken van de samenleving: uit het bedrijfsleven, uit de overheid, kennisinstellingen. Om zoveel mogelijk perspectieven te verzamelen en een variëteit van toekomstbeelden te schetsen, die dan weer gebruikt kunnen worden om beleid of onderzoek vorm te geven.

In jouw achtergrond zie ik veel AI – en ook ethiek. Kun je daar wat over vertellen?

Ik heb een master in Artificial Intelligence van de Radboud Universiteit. In dat vakgebied komt veel samen. Je leert niet alleen hoe een algoritme werkt, maar ook veel over hoe mensen in elkaar zitten. AI is nu hip en happening. De technologie groeit snel en is heel invloedrijk in ons dagelijks leven. Denk aan klantenservicechatbots, maar ook aan sociale media en de technologie in je telefoon. Maar uiteindelijk gaat het om wat je ermee doet. Hoe je het gebruikt. Hoe zorgen we ervoor dat onze gegevens veilig zijn? Hoe zorg je ervoor dat een algoritme niet discrimineert? Die ethische vraagstukken vind ik heel interessant. Maar AI is natuurlijk maar één technologie. Het gesprek dat je eromheen voert, over het verantwoord gebruik van de technologie, die vragen kun je over andere technologieën natuurlijk ook stellen. Dus die ethiek is niet alleen bij AI relevant, maar bij verschillende technologieën. Ook in de context van contact. En daar gaat mijn onderzoek over.

Je doet onderzoek naar de Toekomst van contact. Waarom vind je dat een interessant onderwerp?

Contact raakt iedereen. Het raakt aan heel veel delen van de samenleving, en ook aan allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. De toekomst van contact gaat niet alleen over de ontwikkeling van technologie, maar gaat ook over hoe de demografie van Nederland verandert. Steeds meer mensen zijn bijvoorbeeld eenzaam nu. Hoe gaat dat zich ontwikkelen? Het gaat ook om veranderende verhoudingen tussen de burger en de instituten. Ik vind het interessant dat de toekomst van contact aan veel kennis raakt en aan alle hoeken van de samenleving.

Technologie heeft de manier waarop we contact hebben al erg veranderd. Wat zijn jouw eigen ervaringen daarmee?

Ik ben opgegroeid op het internet. Met traditionele sociale media ben ik pas begonnen toen ik twintig was. Daarvoor had ik heel veel online vrienden. Juist door de fysieke afstand kon ik heel veel met ze delen, maar ze hadden mij nog nooit in het echt gezien. Dat is wel één van de bijzondere dingen van het internet - contact zoeken rondom een bepaalde gedeelde interesse, naast natuurlijk het meer reguliere contact met school, studie, familie en vrienden. Dat heeft echt mijn leven verrijkt.

Ik moet ook denken aan dat ik gisteren nog aan het videobellen was met mijn opa. Die kan ik niet elk weekend opzoeken, maar zo kan ik wel vaker met hem praten. Maar er zijn meer kanten aan contact hebben door middel van technologie. Zo was ik twee maanden geleden in Vietnam in een gebied met beperkt internet. Na twee dagen had ik weer wifi, en toen kwamen in één keer ál die prikkels binnen! Het is fijn om verbonden te zijn met de rest van de wereld. Maar soms is het ook wel fijn als je dat kunt doseren.

Hoe ga je het onderzoek aanpakken?

Het begint eigenlijk met twee vragen. Hoe leidt contact tot technologie, en hoe leidt de technologie ons contact? Die invalshoeken wil ik gebruiken in mijn onderzoek. Ik heb ook al een idee over hoe ik die toekomst wil gaan verbeelden. Ik wil een aantal schrijvers vragen om een kort verhaal te schrijven over bepaalde drijvende krachten achter de toekomst van contact. Dat kan het thema meer laten leven, en mensen inspireren met wat er allemaal zou kunnen.

Denk mee!

Het onderzoek de Toekomst van contact gaat nu van start. Wilt u ook meedenken over de invulling? Kunt u een interessante invalshoek bieden vanuit uw werk of persoonlijke ervaring? Stuur dan een e-mail naar dejong@stt.nl.