INTERVIEW - AI en werk: wat zijn de bouwstenen voor een wenselijke toekomst?
Benthe Peeters loopt stage bij Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT). Ze studeert aan de Fontys Hogeschool en doet onderzoek naar de invloed van generatieve Artificial Intelligence op de toekomst van werk. Dat sluit mooi aan bij het onderzoek dat Anna-Carolina Zuiderduin uitvoert naar de toekomst van arbeid. Hoe werken ze samen en wat zijn tot nu toe hun bevindingen? “We zitten nu zo’n beetje in dezelfde onderzoeksfase, wat de uitwisseling heel nuttig maakt.”
Benthe, je afstudeeropdracht gaat over generatieve AI en werk. Hoe is je onderzoek opgezet?
(B) Ik doe onderzoek naar de toekomst van werk en welke invloed generatieve Artificial Intelligence daarop gaat hebben. Dat is kunstmatige intelligentie die is ontworpen om nieuwe content te genereren: zoals geschreven tekst, audio, afbeeldingen of video's. Ik wil uiteindelijk vier toekomstscenario’s schetsen, waarbij in ieder scenario een ander niveau generatieve AI aanwezig is. Dan wil ik een vergelijking maken: wat zou onze voorkeur hebben? Hoe ziet onze wenselijke toekomst er dan uit?
Je bent student aan de Fontys Hogeschool. Welke studie volg je?
(B) Ik studeer Trend Research and Concept Creation in Lifestyle. Ja, een mondvol! Ik zeg zelf altijd gewoon ‘Trendonderzoek en conceptontwikkeling’, dat klinkt wat toegankelijker. En ik ben aan het afstuderen in de rol van trend- en toekomstonderzoeker. Vorig jaar volgde ik het vak toekomstonderzoek waar ik heel erg enthousiast over was. Er ging een hele wereld voor mij open. Je kunt er echt impact mee maken, grote vraagstukken aanpakken.
Hoe ben je bij STT terechtgekomen?
(B) Vanuit de studie is de bedoeling dat we een samenwerking aangaan in het werkveld. Het is niet per se nodig dat het een opdrachtgever is, het mag ook een sparringpartner zijn of een aanvulling op een lopend onderzoek. Omdat STT nu ook onderzoek doet naar de toekomst van werk was de samenwerking snel gevonden.
Hoe zit die samenwerking precies in elkaar?
(AC) Tot nu toe heeft Benthe mij de CLA-methode uitgelegd, een bepaalde toekomstmethodiek die ik misschien ook kan toepassen in mijn onderzoek. Onze samenwerking was daarom tot nu toe vooral methodologisch. En ze heeft vandaag meegeholpen bij de eerste bijeenkomst die ik heb georganiseerd voor mijn verkenning. Ik organiseerde een workshop om ideeën op te halen over wat er op het spel staat voor de toekomst van werk. Ik nodigde Benthe uit om mee te denken vanuit haar rol als toekomstige toekomstonderzoeker en om haar kennis over generatieve AI.
Hoe ziet jullie samenwerking er op dit moment uit?
(B) Ik heb vanochtend al een kijkje gehad in de inzichten van de DESTEP-analyse van Anna-Carolina: dat is een methode om de macro-omgeving van de arbeidsmarkt te verkennen. Daarin zie je bestaande ontwikkelingen en trends terug die invloed hebben op werk. En ik kan wel zeggen dat ik heel veel dingen herkende, want die analyse heb ik ook gedaan! Dus we wisselen nu kennis uit.
Hoe komt de opkomst van AI terug in de Toekomst van arbeid?
(AC) Mijn onderzoek is breder, en richt zich op allerlei technologieën in plaats van enkel AI. Van robots en cobots tot exoskeletten. Ik heb geen focus op een bepaalde technologie in relatie tot de toekomst van werk. Maar natuurlijk kan generatieve AI niet ontbreken in mijn onderzoek vanwege de grote impact.
Benthe, wat fascineert je aan AI?
(B) Dat is in mijn laatste studiejaar op komen borrelen. Ik heb onlangs een project afgerond dat onder andere over ethisch datagebruik en AI ging. Toen dacht ik al de hele tijd: maar wat betekent generatieve AI voor de arbeidsmarkt? Ook ging ik me steeds meer afvragen: hoe ziet míjn beroep er eigenlijk in de toekomst uit? Ik was gewoon heel nieuwsgierig. Ik merkte dat er bij andere mensen angst heerst over hun bestaanszekerheid. Dus ik zag het als een relevant en urgent vraagstuk om me over te buigen voor mijn afstudeeronderzoek.
Hoe gaat jullie onderzoek verder de komende tijd?
(B) Ik heb mijn eigen DESTEP-analyse zo goed als afgerond. Dus ik zit net zoals Anna-Carolina ook in de tussenstap van de DESTEP-analyse naar het opstellen van toekomstscenario’s. Dat is best een grote stap, omdat je wil dat die toekomstscenario's gaan over de impact op de samenleving. Dus we zitten zo’n beetje in dezelfde fase, wat de uitwisseling heel nuttig maakt.
(AC) Vanochtend had ik dus mijn eerste bijeenkomst met een klein aantal denktankleden voor mijn verkenning. De sessie ging over de ontwikkelingen die er spelen rondom werk, wat er op het spel staat voor de toekomst van werk en of we collectieve waarden kunnen formuleren voor werk in de toekomst. Deze waarden fungeren dan als bouwstenen om verschillende wenselijke toekomstscenario’s te maken. Die waarden staan in elk scenario centraal, maar komen op een andere manier tot uiting, of worden op een andere manier nagestreefd. Ik moet nu weer terug naar de tekentafel.
(B) Ik ga ook de inzichten van deze ochtend verwerken. Dan ga ik de volgende stap maken: een begin maken met mijn toekomstscenario’s. Ik ga ook experts interviewen en die input verwerken in mijn scenario's. Ik wil ook graag mensen op de werkvloer spreken over generatieve AI, over hoe zij denken dat het hun werk gaat beïnvloeden.
Dus je hebt veel gehad aan je bezoek aan STT vandaag?
(B) Ja, absoluut! Het was een super waardevolle sessie. Ik ben natuurlijk een stagiair op afstand, omdat ik bezig ben met mijn eigen onderzoek. Daarom was het erg leuk om iedereen te ontmoeten.