Pierre Morin: 'STT helpt partners om future ready te zijn'

Hij vervolgt enthousiast: ‘Vijftig jaar is waanzinnig! STT doet er toe. Kijk naar al die opvolgende studies en de impact die dat heeft gehad. Er zijn heel veel mooie dingen uitgekomen op het gebied van onderzoeksprogramma’s, beleid, onderwijs en netwerken, zoals NanoNed en meer recent het platform AgriFoodTech.'

'Daarnaast lukte het bijvoorbeeld om een samenvatting van de verkenning Het vervoer van morgen begint vandaag als bijlage bij een AWTI-advies over een gewenste aanpak vanuit de Topsectoren te krijgen. Daar mag STT trots op zijn.’ 

Pierre Morin wordt in 2010 aangesteld als directeur STT. Daarvoor was hij als secretaris-directeur van de Commissie van Overleg Sectorraden (COS) al tien jaar betrokken bij de toekomstverkenningen van de stichting. STT was lid van de COS. ‘De COS bestond uit sectorraden, dat waren verkenningscolleges die, net als STT, langetermijnverkenningen uitvoerden, breed maatschappijgericht. Technologie was niet de hoofdmoot, dus STT vulde dat aan en stimuleerde tot samenwerking. Dat werkte heel goed.'

'Ik ken STT dus al achttien jaar. Hans van der Veen, directeur STT van 2000 tot 2010 en in die hoedanigheid lid van de COS, was een dynamisch figuur die steeds stimuleerde tot nieuwe dingen. Zo was technologie ook gangmaker voor andere verkenningen. De COS co-financierde ook STT-studies. Ik vond het prettig om met Hans samen te werken. Hij kwam regelmatig langs om te vertellen waar STT mee bezig was. STT zat destijds ook in een transformatie, moest dynamiseren. Hans kon dit niet alleen doen en ik kwam bij STT in dienst om hem daarin te ondersteunen. Toen hij in 2010 met pensioen ging, nam ik zijn functie als directeur over. Hij was daarna nog een tijd aan STT verbonden. We werkten ook toen fijn samen.’ 

Dynamiseren en versterken
Pierre Morin krijgt de opdracht STT te dynamiseren en te versterken, zodat de stichting goed kan blijven inspelen op toekomstige ontwikkelingen. ‘Mijn targets waren de versterking van de afzonderlijke activiteiten en de samenhang daartussen. Maar ik moest ook zorgen voor een stevige financiële basis en STT ontwikkelen tot een kennis- en expertisecentrum op het gebied van toekomstverkenningen. Dit alles onder de noemer van de STT Academy.’

Pierre Morin kijkt terug op zes jaar STT: ‘De afgelopen jaren is STT dynamischer geworden en kreeg het een stevigere basis. De realisering van de STT Academy is daar een goed voorbeeld van. STT werd daardoor sterker als ontmoetings- en ontwikkelplaats waar onderzoek, bedrijfsleven, wetenschap, overheid en maatschappij samen komen. Doel van de STT Academy is meer samenhang en dynamiek te creëren tussen de toekomstverkenningen, de STT-hoogleraren, het Netwerk Toekomstverkenningen (NTV), het bestuur van STT en de Young STT’ers die een aantal jaren geleden werden toegevoegd. Een mooi resultaat was dat STT als onderzoeksorganisatie werd erkend. Vanuit de Academy worden Masterclasses georganiseerd, onder meer voor de “young high potentials”.

'Hoogleraren zorgen mede voor de inhoudelijke inbreng in verkenningen, bijvoorbeeld op het gebied van menselijk gedrag, ICT en governance. De STT-toekomstverkenners worden er opgeleid en gecoacht. Zij zijn immers de bestuursleden en de beleidsmakers van de toekomst. Daarnaast zet STT hun frisse inbreng in bij de verkenningen. Zo snijdt het mes
aan twee kanten.’ 

Stevige financiële basis en verbreding bestuur
Een van de taken van Pierre Morin was om de financiering onder de loep te nemen. ‘De COS leverde altijd een belangrijke financiële bijdrage aan de STT- verkenningen. Toen de COS ophield te bestaan, was het een hele opgave om dat financiële gat te vullen en moesten wij ons hele financieringsmodel aanpassen. Ook de overheidssubsidies liepen terug door de kaasschaaf van opeenvolgende kabinetten. Als je afhankelijk bent van een paar leden die grote bedragen geven en er valt er een van weg, dan heb je als organisatie een groot probleem. Om meer stabiliteit te krijgen, vroegen we vaste financiële bijdragen aan de bedrijven, die nu geen ad hoc sponsors meer waren maar lid werden van het bestuur en topmensen afvaardigden. Dat waren geen grote bedragen, maar kleinere. Dat werkte. Zo kreeg ik een keer een CEO op bezoek die uit het Algemeen Bestuur wilde treden in verband met bezuinigingen binnen zijn organisatie. Hij had in zijn hoofd dat hij een bepaald fors bedrag als membership fee moest betalen. Dat waren namelijk de bedragen die in die wereld werden betaald. Het was het tienvoudige van het daadwerkelijke bedrag dat STT in rekening bracht.'

'Toen ik hem dat vertelde, was zijn keuze snel gemaakt: de organisatie bleef aan STT verbonden. Door de lage fees was de drempel om lid te worden van STT laag en konden we het wegvallen van subsidies opvangen. Het verbreden van het Alge- meen Bestuur, niet alleen om financiële redenen maar ook om alle domeinen en disciplines te dekken, heeft veel van mijn tijd gekost.'

Disseminatie en verankering
Het stokpaardje van Pierre Morin was de verankering van resultaten. ‘Dat is wezenlijk voor STT. Een mooi eindrapport in boekvorm is pas de start voor concrete acties. Stakeholders die actief aan een verkenning deel namen, nemen het stokje over en initiëren innovatieprojecten, onderzoeks- en onderwijsprogramma’s en nationale platforms. Disseminatie van kennis vindt niet alleen breed plaats via allerlei communicatiekanalen, maar ook via de grote aantallen mensen van buiten STT die zitting nemen in de stuurgroepen van de verkenningen of deel nemen aan masterclasses, workshops en lezingen van de Academy.’

'Belangrijk is dat je mensen die bij een of meerdere verkenningen betrokken waren, vasthoudt door ze ook in de toekomst te betrekken bij een follow up. ‘Niet alleen de projectleider is het gezicht van de verkenning, ook de STT-directeur en de leden van de stuurgroep kunnen worden uitgenodigd voor bijvoorbeeld het geven van lezingen. Kennis gaat op mensenvoeten, je moet het laten landen. STT is een kleine organisatie, het netwerk eromheen is enorm groot. Er waren in al die jaren duizenden mensen betrokken bij verkenningen, die moet je koesteren, dat zijn je ambassadeurs.’

Bestuur
'STT heeft een groot bestuur. Dit bestuur heeft een aantal bestuurlijke taken, zoals het vaststellen van het werkprogramma en de jaarrekening. Daarnaast functioneert het vooral als een denktank waarin de top van het bedrijfsleven, overheid, wetenschap en maatschappij met elkaar in gesprek kunnen gaan. Ook de STT-hoogleraren en de STT-projectleiders nemen deel aan de discussies, die vaak in workshopvorm plaatsvinden.'

Pierre Morin: ‘Het bestuur bepaalt mede de thema’s voor de verkenningen. Ook krijgen ze input voor het omgaan met onzekerheden die uit deze toekomstbeelden voortkomen. Door het out of the box denken vanuit gedurfde, verre toekomstbeelden, bereikt STT dat bestuursleden en experts, ongeacht hun afkomst, in de verkenningen precompetitief kunnen brainstormen. De bestuursleden zijn tijdens verkenningen geen concurrenten van elkaar. Het leren omgaan met onzekerheden, risk assessment en risk management zijn belangrijke elementen die STT vanuit de Academy aan de bestuursleden en andere stakeholders aanbiedt. Binnen STT krijgen ze de kans om tot een vorm van toekomstgerichte samenwerking te komen. En buiten de verkenningen bestaat tijdens het jaarlijkse Diner Pensant de mogelijkheid om op informele basis met elkaar van gedachten te wisselen. Bij dit diner zijn overigens ook de leden van Young STT aanwezig.’ 

Zichtbaarheid
Een ander punt van aandacht waarop Pierre Morin tijdens zijn directeurschap de focus legde, was de zichtbaarheid van STT. ‘Want resultaten uit de verkenningen, zoals innovatieprojecten, nationale netwerken en lesmateriaal voor scholen, zijn natuurlijk fantastisch, maar zijn niet altijd breed zichtbaar. We kregen vanuit de overheid en ook van bedrijven de opmerking dat ze ons en de mooie resultaten nooit in de landelijke pers zagen. Dat is natuurlijk het probleem als je te bescheiden bent. Dan ben je wel bekend bij mensen die bij projecten betrokken zijn, maar niet daarbuiten. Dus de opdracht was “meer PR to make society future ready en de jeugd future minded”. Dat lukte in de afgelopen jaren aardig, onder meer door deelname van project- leiders aan radio- en TV-uitzendingen. Daarnaast werd de communicatie versterkt via externe expertise. STT denkt nu meer na over de vraag wat nieuwswaarde heeft en speelt daar daadwerkelijk op in.’ 

Toekomstbestendig
Op de vraag of STT toekomstbestendig is, antwoordt Pierre Morin: ‘Wat mij betreft wel, maar je moet de dynamiek wel behouden. STT moet de overheid blijven bewijzen dat ze meerwaarde heeft. Het breed uitdragen van successen is net zo belangrijk als het maken van een boek.'

Uniek
'Toekomstverkennen wordt inmiddels door veel organisaties gedaan. ‘Maar niet met een basis van 50 jaar en al die netwerken en de wijze waarop dat met de Academy gebeurt. Vroeger duurden de verkenningen heel lang, soms wel drie tot vier jaar, en waren de eindpublicaties omvangrijk met soms wel 400 pagina’s. Door de snelheid van de technologische ontwikkelingen moeten verkenningen nu in maximaal anderhalf jaar worden uitgevoerd en zijn de eind- rapporten compacter, ook in het belang van de leesbaarheid. Het brede bestuur is goud waard. Het verankert en levert input. STT kan een beroep doen op allerlei experts van de nu bijna zeventig aangesloten bedrijven. Ik vind het fantastisch dat ik bij zo’n mooie organisatie met een goed bestuur en fantastische projectleiders heb gewerkt. Ik wens STT toe dat ze nog heel veel jaren voortgaat op deze belangrijke weg.’