Zwermrobots in de Fokker Terminal

Er wordt veel verwacht van nieuwe technologie, zo bleek wel tijdens de workshop. Vrijwel alle deelnemers verwachtten bijvoorbeeld dat het in 2050 heel normaal is om vrienden te zijn met een robot. Over de vraag of die robot dan verplicht altijd aardig zou moeten doen, waren de meningen verdeeld. Dat ze geen kwaad mogen doen, daar was men het wel over eens. Maar wat is kwaad doen?

Fysiek pijn doen is uit den boze, zoveel is wel duidelijk. Maar hoe zit dat met emotionele pijn? Valt het onder kwaad doen als een robot niet enthousiast reageert als jij iets leuks vertelt? En wat als de robot de hele tijd sarcastische grapjes maakt? Of je continu herinnert aan alles wat je nog moet doen?

Ieder mens heeft zo zijn of haar eigen ideeën over wat (kwaad)aardig is. Hoe gaan robots daar mee om? Krijgen zij de normen en waarden van hun eigenaar mee? Passen ze zich aan aan de persoon die zij voor zich hebben? Of kiezen zij hun eigen normen en waarden? Kunnen wij zelflerende systemen eigenlijk wel sturen op dit vlak?

Misschien worden we liever vrienden met iets of iemand in een virtuele wereld. Zo’n vriend kun je dan altijd en overal oproepen, zolang je maar een VR-set in de buurt hebt. Die zijn in 2050 – of al veel eerder – mogelijk net zo gewoon als een mobiele telefoon nu. Tijdens de workshop werd wel een kritische kanttekening geplaatst, namelijk dat een virtuele ervaring minder waarde zou kunnen hebben omdat het er is wanneer jij dat wilt. We vinden iets meestal waardevoller als het schaars is, als we het niet altijd en overal kunnen hebben of beleven. Misschien goed als onze toekomstige VR-vrienden af en toe op vakantie gaan, of het te druk hebben met andere dingen.

Het probleem van waardeverlies zou zich ook voor kunnen doen als het normaal wordt om lichaamsdelen op maat te laten maken, van extra sterke spieren tot een uitbreiding op de hersencapaciteit. Want als iedereen alles aan zijn of haar lichaam kan aanpassen, wat maakt iets dan nog bijzonder? Sportwedstrijden, talentenjachten, bak- en kookcompetities; ze verliezen hun waarde als iedereen de benodigde capaciteiten ervoor kan aanschaffen. En dat geldt voor veel meer vormen van vermaak. Juist de verschillen tussen mensen maken het interessant.

Ook als we in de toekomst eeuwig zouden kunnen leven komt een vergelijkbaar probleem om de hoek kijken. Want hoe leuk is het leven nog als je alles al een keer gedaan hebt, overal bent geweest? Of gaan we steeds weer nieuwe dingen bedenken als we eeuwig kunnen leven? En hoe ver gaan we daarin dan? Wordt het normaal dat mannen die een keer zwanger willen worden zich laten ombouwen tot vrouw, zoals in de verhalen van Iain M. Banks?

Niemand die weet of dat ooit mogelijk wordt, maar de vraag is allereerst of wij het willen.

Benieuwd naar meer toekomstbeelden en kritische vragen over ons leven in 2050? Download gratis de eindpublicatie van de STT-toekomstverkenning over mensen in 2050: Wie wij worden.