Technologie alléén heeft geen waarde. Het draait om de koppeling met ondernemerschap en ecosystemen. Replay Q&A met Constantijn van Oranje

In een speciale Q&A keek STT op Prinsjesdag vooruit naar technologie en innovatie. De wereld van start-ups lijkt soms wel een cult van high energy, ambitie en snel initiatieven uit de grond trekken. Duurzaam succes? Dat zit niet in de technologie, maar in het ondernemerschap om van technologieën succesvolle bedrijven te maken. Dat blijkt uit de Q&A met Constantijn van Oranje, waarin hij reageert op vragen van Young STT professionals. Start-up, scale-up en unicorn (technologie)bedrijven worden gedreven door de kwaliteit van ondernemen, opschalen, financiering en kapitaal.

Kijkend naar Silicon Valley, het summum van tech-innovatiekracht, luidde één van de Young STT vragen: waarin zijn Europese start-ups en investeerders beter? Hoe ziet Constantijn dan om te beginnen de unieke aantrekkingskracht van the Valley? ‘Silicon Valley is in staat om een magneet te zijn voor tech en ondernemerschapstalent van de wereld. Meer dan 50% van de succesvolle start-ups wordt geleid door migranten. Sillicon Valley in ook in staat om de academische en wetenschappelijke wereld heel goed te verbinden met ondernemers, corporates en grote investeerders. En er is een grote verbondenheid en ondersteuning van ondernemers.’

The Valley vormt met andere woorden een ijzersterk ecosysteem. Voorbeelden van de support, die Constantijn ook voor ondernemers in Nederland graag zou willen: elkaar makkelijk doorverwijzen en iets teruggeven, maar ook mentoring en herinvesteringen. Innovatiekracht gaat in the Valley veel verder dan tech en zit ook in accelerators en nieuwe financieringsvormen. Kun je Nederland vergelijken met deze gevestigde orde? Nee, en dat moet je ook niet willen. Wij kunnen beter uitgaan van eigen kracht, benadrukt hij. ‘We hebben goede technologieën, een goed leefklimaat en mensen verblijven hier graag.’ Zo ziet Constantijn in Europa een grote, opwaartse lijn voor Nederland. In termen van venture capital: een groei van 1,8 miljard venture capital vorig jaar, naar nu al 5 miljard dit jaar.

Naast de Amerikaanse bakermat zijn landen als Israël, de UK of Estland net zo interessant voor Nederland, omdat Nederland meer waarde hecht aan een positie van de overheid. Dan valt op dat Nederland vrij insulair is. Ieder heeft een eigen gebiedje, ook onze innovatie kerngebieden. Zou je Nederland echter als één ecosysteem zien, dan zouden we potentieel de sterkste regio van Europa kunnen zijn, werpt Constantijn op. Bijvoorbeeld rond toekomst technologieën. Kunnen we hier ecosystemen omheen bouwen, waarmee Nederland op dat gebied altijd in het vizier is? Denk aan quantumtechnologie, softwareontwikkeling of regenerative medicine, waar nog veel potentieel ligt. Een goed advies luidt: zorg dat je ook verbonden bent met andere, voor jou relevante ecosystemen, zodat je toegang hebt en snel kunt schakelen met soortgelijke ontwikkelingen elders in de wereld. Let bijvoorbeeld ook op Leuven, Toronto of Boston.

Ecosysteem lijkt een modewoord, dat leent zich voor verschillende betekenissen. Wat is het precies? De praktijk leert dat echte innovaties zelden voortkomen uit bestaande sectoren, waarin alle belangen gevestigd zijn. Anders is dat bij ecosystemen, waarvan de waarde neerkomt op relaties: een concentratie, waarin je relevante verbindingen kunt leggen en uitwisselingen kunt organiseren tussen kapitaal, mensen, technologie en markttoegang. 

Waar het om gaat is: hoe makkelijk is het voor een ondernemer of wetenschapper om te kunnen schakelen met mensen, die je verder kunnen helpen? Bijvoorbeeld investeerders vinden, talent aantrekken of de weg vinden als je een trial wilt uitvoeren. De kracht van het ecosysteem wordt bepaald door de mate waarin die interacties productief zijn of barrières opwerpen. Het werkgebied van Techleap: verbindingen leggen, beperkingen oplossen en unieke kracht juist meer vermarkten.

Welke lessen we kunnen leren van grote successen als Booking of Just Eat? Zie deze podcastserie The Scale Lab (techleap.nl), waarin Techleap CEO’s van deze bekende bedrijven interviewt. En inderdaad hebben zij gemeenschappelijke kenmerken. Constantijn noemt een aantal factoren en verwijst naar het leereffect van de interviews: 

• De ondernemers maken vaak een ambitieuze start en werken meteen aan een internationale organisatie en internationalisering. 
• Vanaf het begin bouwen ze de organisatie en cultuur op groei. 
• Achteraf geven zij ook vaak de tip om meteen de beste investeerders te zoeken in jouw specifieke markt, of die nu uit binnen- of buitenland komen. Advies is minder om waardering te geven, maar meer om de terms. De relatie met investeerders is een lange termijn relatie. 
• Het gaat om je waardevolle positie, en niet om de technologie op zichzelf.
  

Zoals STT vooruit kijkt in toekomstonderzoeken, een toepasselijke, afsluitende vraag: wat hoopt Constantijn voor de toekomst? Uit zijn reactie spreekt veel maatschappelijk bewustzijn: dat we onze potentie waarmaken in grote transities, waaronder voedsel, klimaat en maatschappelijke segregatie, op een manier waar wij ons goed bij voelen. Dus dat we technologie optimaal weten in te zetten en dat we ethische en maatschappelijke vragen rondom technologie(ontwikkeling) daarin niet uit de weg gaan, maar dat belangrijke discussies gevoerd worden. Op zo’n manier dat alle groepen in de maatschappij kunnen meekomen en zich gekend voelen.

Wieke Haakma (NWO), Bon Bakermans (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), Sam Brasser (Robeco), Luc Baardman (Capgemini), Dewwret Sitaldin (TU Delft), Nanda van der Stap (TNO), Gerald Munters (Belastingdienst) en Suradj Hiralal (OostNL).

En speciale dank uiteraard ook aan Constantijn van Oranje voor zijn blik op de toekomst en techleap.nl voor de uitstekende voorbereiding en samenwerking. 

Kijk hier volledige Q&A met Rudy van Belkom en Constantijn van Oranje. In de uitzending hoor je ook op welke manier start-ups een rol kunnen spelen in overheidsbeleid en interventies om het innovatieklimaat op te schalen.