Robert Kleiburg: ‘Energietransitie intensiveren’

Na het openingswoord van STT directeur Patrick van der Duin was het podium voor key note speaker Robert Kleiburg, voormalig COO van ECN en oprichter van Recoy. ‘We leven in het antropoceen. De impact van de mensheid op het klimaat is groot. De aarde is ziek en lijdt aan koorts, de temperatuur stijgt. Als we niets doen, loopt de temperatuur de komende decennia met wel 5 à 6 graden Celsius op. Om de opwarming tot maximaal 2 graden Celsius te beperken, moeten we in 2050 energieneutraal zijn.’

Oorzaken van die stijging zijn onder meer de energieconsumerende apparaten waarvan er sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw in rap tempo veel zijn bij gekomen. ‘We moeten keuzes maken,’ aldus Kleiburg. ‘Welke energievormen gaan we gebruiken en welke niet. Maken we geen keuzes, dan behalen we de doelstellingen van het klimaatakkoord die we in december 2015 in Parijs hebben afgesproken niet. Die afspraken gelden mondiaal, en dus niet alleen voor rijke landen.’

Al in september 2013 sloten in Nederland ruim veertig partijen, waaronder de overheid, een Energieakkoord voor duurzame groei. De komende jaren wordt fors geïnvesteerd in energiebesparing en hernieuwbare energieopwekking om de uitstoot van CO₂ en andere vervuilende stoffen te verminderen. ‘En dat is nodig,’ aldus Kleiburg. ‘In het klimaatakkoord van Parijs zitten nog veel onzekerheden. Willen we de doelstellingen halen en de energievoorziening voor de toekomst veilig stellen, dan is transitie nodig. Een transitie die meer dan voorheen draait om duurzame energie.’

‘Door technologische ontwikkelingen dalen de kosten van wind- en zonne-energie dusdanig snel, dat ik voorzie dat dit soort energiebronnen de goedkoopste vorm van energie worden. De prijs van wind op zee is gedaald van 15 cent per kilowattuur een aantal jaar geleden tot 7 à 8 cent nu. En dat is inclusief de kabel die de energie transporteert. Dat geldt ook voor zonne-energie. In het Midden-Oosten worden momenteel prijzen onder de 3 cent per kilowattuur geboden, daar kun je geen gasgestookte centrales voor bouwen. Het mooie is dat die ontwikkelingen en de technologie om dit mogelijk te maken, doorzetten. Het olietijdperk is dus eindig. Niet omdat de olie opraakt, maar omdat de technologieën om energie op te wekken beter zijn dan fossiele technologieën. In 2050 zijn de dominante vormen van energie: zon, wind en hydro en als er al fossiele technologieën gebruikt worden, dan is dat vaak in combinatie met CCS (carbon capture and storage).’

Nederland loopt achter op het gebied van verduurzaming. In 2016 was het aandeel duurzame energie nog geen 6%. In 2020 moet dit 14% zijn en in 2023 16%. Elf EU-landen haalden hun zelf gestelde doelen voor 2020 in 2015 al: Bulgarije, Tsjechië, Denemarken, Estland, Kroatië, Italië, Letland, Hongarije, Roemenië, Finland en Zweden. Kleiburg: ‘Onder leiding van Minister Kamp is een enorme inhaalslag gemaakt, onder andere op het gebied van offshore wind. Op dit moment is van de bijna 6% slechts 1,7% zonne- en windenergie de rest komt uit biomassa. Er is (nog) geen reden voor pessimisme. In de toekomst zal het aandeel wind- en zonne-energie sterk stijgen, dit blijkt ook uit de Nationale Energie Verkenning.’

Ondanks dat zonne- en windenergie in onze totale energievoorziening nog laag is, is het aandeel op momenten dat de zon schijnt of dat het hard waait soms 30%. Kleiburg: ‘Gaan de ontwikkelingen door zoals gepland, dan kan wind- en zonne-energie in 2023 op sommige momenten 120% van de elektriciteitsvoorziening leveren. Dan rijst de vraag wat we met het overschot gaan doen. Exporteren? Duitsland zit nu al op sommige momenten op 140% en Denemarken op 170%. Die landen hebben doorgaans dezelfde klimatologische omstandigheden als Nederland. Dat betekent dat de mogelijkheden voor export beperkt zijn. Dus moeten we nu nadenken hoe we ons energiesysteem inrichten zodat we in tijden van overschotten, die wind- en zonne-energie op een nuttige manier kunnen inzetten. Concluderend kan ik stellen dat de energietransitie gaande is maar in de komende jaren moet intensiveren.’

Klik hier voor de getoonde powerpoint presentatie van Robert Kleiburg.