Nadenken en rust bewaren

Tijdens deze bijeenkomst werd de eindpublicatie van de toekomstverkenning Economie ‘Bioprinters, grondstof-rotondes en brainternet? Hoe wij produceren, consumeren en herverdelen in 2050’ uitgereikt aan Ilma Merx, algemeen directeur van de dienst Stadsbeheer bij de gemeente Den Haag.

Patrick van der Duin: ‘De toekomst is onvoorspelbaar, en wordt mede bepaald door alle technologische ontwikkelingen die op ons af komen. Maar aangezien de toekomst wel steeds relevanter wordt, is het goed ons er op voor te bereiden. Wij doen als STT geen uitspraken over hoe goed of hoe slecht het met Nederland gaat, maar tonen aan de hand van een aantal toekomstscenario’s de handelingsruimte. Want of je wilt of niet, de toekomst komt eraan. Onze beelden informeren en inspireren en zijn bedoeld om echt iets mee te doen.’

Na deze korte introductie vertelde Ton van Gestel, strategisch adviseur bij de gemeente Den Haag, waarom de STT-verkenning over de toekomst van economie voor de gemeente Den Haag precies op tijd komt: de gemeente heeft net haar nieuwe conceptvisie van de Haagse economie gepresenteerd in de vorm van een Kennisagenda. Deze Kennisagenda gaat bewerkt worden tot nieuwe economische visie met als tijdpad 2030.

‘Dit is onze eerste Kennisagenda. Hiermee willen we de stad en onze kennispartners oproepen om met ons mee te denken over onze grote uitdagingen, zoals de impact van technologie op onze samenleving. We hebben geprobeerd om onderzoeksvragen, beleidsvragen, maar ook vragen over de toekomst die nog ongewis is, te verzamelen en niet meer te denken vanuit de aparte organisatieonderdelen. We gaan kijken wat er in de maatschappij verandert en willen werken vanuit maatschappelijke vraagstukken. Als regeringsstad hebben wij zoveel kennis rondom ons. De Kennisagenda roept hen, maar ook de inwoners van deze stad op om contact met ons op te nemen. Zo kan er een klik ontstaan en kunnen we met elkaar de uitdagingen nog beter oppakken dan nu gebeurt.’

Vervolgens ging Patrick van der Duin dieper in op de inhoud van de verkenning. Hij legde hij uit waarom STT de keuze maakte voor de vier scenario’s die in de publicatie zijn beschreven en wat ze inhouden. ‘Aan de hand van de scenario’s kijken we naar de toekomst om in het heden een strategie te ontwikkelen. Het belang van naar de toekomst kijken is dat we tijd nodig hebben om ons aan te passen. Ontwikkelingen gaan snel. Maar toch minder snel dan we soms denken. Zo is de beeldtelefoon al in de jaren dertig van de vorige eeuw ontwikkeld en is het eerste mobiele telefoongesprek al in 1946 gevoerd. De onzekerheid en de tijd die we nodig hebben om technologieën te ontwikkelen, maakt de toekomst interessant.’

‘Economie is een breed begrip, en wij besloten om dat niet in te perken maar alle opties open te houden. We bespraken wat de gevolgen zijn van de energie- en klimaattransitie voor onze economie, en wat belangrijk is om tot een circulaire economie te komen. Wat de gevolgen zijn van internationalisering voor de economie. Hoe wij omgaan met schaarste. Kunnen we in de toekomst bijvoorbeeld altijd beschikken over energie? Nu zijn we gewend dat alles er is en dat alles het altijd doet. Maar wat gebeurt er als we energie uitsluitend voor bepaalde doeleinden kunnen gebruiken? Die vragen moeten we ons stellen want we gaan naar een wereld die anders is dan nu.’

De publicatie ‘Bioprinters, grondstof-rotondes en brainternet? Hoe wij produceren, consumeren en herverdelen in 2050’ moet inspireren, vragen beantwoorden, nieuwe vragen oproepen en biedt beelden die we wellicht niet gewend zijn. ‘Naast deze publicatie hebben we samen met game designer Inez Groen een serious game ontwikkeld in de vorm van een bordspel. Ook met het doel mensen met elkaar in gesprek te laten komen. De game is al ruim twintig keer gespeeld en daar komen interessante inzichten uit.
De game is te bestellen (49,95) of te downloaden, dubbelzijdig printen en daarna knippen.

Vervolgens vond de overhandiging van het eerste exemplaar van ‘Bioprinters, grondstof-rotondes en brainternet? aan Ilma Merx plaats. Zij vertelde dat de gemeente het belangrijk vindt om na te denken over de toekomst en over de vraag of we er klaar voor zijn. Ilma Merx: ‘2050 is nog ver weg, maar toch…. Zoals Ton van Gestel in zijn inleiding aangaf: de Kennisagenda is hierin een eerste stap. De rust bewaren en stap voor stap vooruit gaan richting de ongewisse toekomst, dat is de spanning waar je als grote stad continu mee te maken hebt. Technologie wordt steeds belangrijker en daar moeten we iets mee. Nog niet zo lang geleden ontmoetten augmented reality en de fysieke werkelijkheid elkaar nogal hardhandig, toen de Pokemons de stad bestormden en drommen toeristen dwars door onze duinen renden. We constateerden dat onze APV niet is gericht op al die nieuwe wezens die werkelijkheid zijn zonder dat ze werkelijkheid zijn. En wat als auto’s zelfstandig naar een parkeergarage rijden? Is dan de stad die wij nu voor de komende veertig tot zestig jaar bouwen nog wel de stad zoals we die moeten inrichten?

Wij moeten met elkaar nadenken wat de vier scenario’s uit de publicatie voor de stad en voor onze collega’s betekenen. Er werken 1500 mensen bij Stadsbeheer en een groot deel daarvan doet fysieke arbeid. Wat heeft de toekomst voor hen in petto? We hoeven niet lang te fantaseren om te bedenken dat op een moment de straten worden geveegd door een veegrobot. Aan de andere kant kan een exoskelet voor hen weer een uitkomst zijn. Uitdagingen voldoende. De publicatie gaat ons daarbij ongetwijfeld handvatten geven.’

De publicatie ‘Bioprinters, grondstof-rotondes en brainternet? Hoe produceren, consumeren en herverdelen wij in 2050’ is te bestellen of downloaden via de link.

Scenario A: Less is beautiful
Grondstoffenschaarste leidt tot een gefragmenteerde wereld. Een hang naar vroeger zorgde voor een grootschalige gedragsverandering. Hechte gemeenschappen maken gebruik van informatietechnologie, 3D-printen, big data, blockchain, bioraffinage en autonoom vervoer om zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn.

Scenario B: Big government
Globalisering zet door en sterke internationale instituties sturen op mondiale duurzaamheid, rechtvaardigheid en het belang van toekomstige generaties. Door geavanceerde communicatiemiddelen, gebaseerd op technologische ontwikkelingen zoals mixed reality, het Internet of Things en hologramtechnologie, gaan we ons steeds minder verplaatsen en werken we virtueel samen in teams van over de hele wereld.

Scenario C: Survival of the most efficient
De strijd om schaarse grondstoffen leidt tot internationale spanningen en een wereld van sterke regionale handelsblokken. Sterk verstedelijkte, zelfvoorzienende regio’s zetten in op hightech oplossingen als reactie op de grondstoffenschaarste. Door middel van biotechnologie, gentechnologie en kwantum computing worden nieuwe materialen ontwikkeld en ecosystemen hersteld, waardoor de druk op het milieu sterk afneemt.

Scenario D: I am technology
De wereldhandel neemt toe en multinationals hebben veel, zo niet alles, te zeggen in deze wereld. Er ontstaan volledig autonome bedrijven en nieuwe banen en taken voor mensen. We zien de opkomst van allerlei toepassingen op het gebied van human enhancement: mensen meten zichzelf bionische prothesen en brainchips aan om zo lang mogelijk actief te zijn en op de mondiale arbeidsmarkt te kunnen concurreren met geavanceerde robots en K.I.-systemen.