Game 'Tussen de Pixels' herschrijft spelregels van digitaal contact

Waarom wilde jij de toekomst van contact in de digitale publieke ruimte onderzoeken?

Lilian (L): De urgentie van digitale publieke ruimten is duidelijk vanwege zorgen om de macht van Big Tech en schadelijkheid van dominante sociale media. Maar er zijn natuurlijk meerdere digitale publieke ruimten mogelijk. Daarom wilde ik toekomstscenario’s verkennen voor de digitale publieke ruimte. Daarnaast zijn er ook zorgen over verlies van gemeenschappelijkheid en vertrouwen in elkaar en inde overheid. Het gesprek over het ontwikkelen van de digitale publieke ruimte is vaak ingestoken vanuit politiek en economie, maar ik wil graag sociaal contact meer centraal stellen in het ontwikkelen van de digitale publieke ruimte. De publieke ruimte heeft een belangrijke sociale functie, dus waarom zouden we de digitale variant niet ook neerzetten als een ontmoetingsplek van de samenleving?

Wat sprak jou aan in de scenario’s die Lilian ontwikkelde?

Jonna (J): Hoe ze de verbeeldingskracht prikkelen en mensen aanzetten tot reflectie. Wanneer een toekomstbeeld wordt geschetst dat raakt aan iemands kernwaarden, ontstaat er een persoonlijke reactie. Dat maakt zulke scenario’s invoelbaar en activerend: mensen zien zichzelf in de situatie, denken na over hun rol daarin en worden uitgedaagd om zich tot die toekomst te verhouden.

L: Toekomstonderzoek is voor velen abstract en complex. Terwijl het ons allemaal aangaat en iedereen er belang bij heeft om te meebeslissen over de toekomst. Daarom ben ik in mijn verkenning op zoek gegaan hoe ik de toekomst van contact in de digitale publieke ruimte concreet en invoelbaar kon maken. Dat betekent kruisbestuiving tussen verschillende manieren van denken en werken en het STT-netwerk benutten. Toen Jonna mij vertelde over haar afstudeerproject en de game die ze aan het maken was, leek het mij superwaardevol om de scenario’s concreet te maken door mensen met ze in aanraking te laten komen via een bewustwordingsspel.

J: De samenwerking tussen toekomstonderzoek en design for change and innovation heeft veel opgeleverd. Tijdens mijn studie leerde ik hoe ik met ontwerpmethoden mensen op een inspirerende manier kan betrekken bij verandering. Voor het ontwerpen van een awareness game over de impact van technologie op sociaal contact vond ik het belangrijk om jongeren actief te betrekken en bewust te maken van realistische toekomstscenario’s. Het toekomstonderzoek van Lilian verdiepte de gesprekken en stimuleerde reflectie. De combinatie van de verschillende disciplines onderzoek, ontwerp en prototyping leidde tot nieuwe inzichten en een krachtiger eindresultaat.

L: Aan mij de uitdaging om de scenario’s behapbaar om te vormen naar een tekst die op een gamekaart past. Prikkelend genoeg om erover in gesprek te gaan, maar niet zo gedetailleerd dat het veel inspanning kost voordat je ermee aan de slag kan. Concreet genoeg om je er iets bij voor te stellen, open genoeg om zelf verder in te vullen. Jonna had een vorm gekozen die het beste paste bij haar game en ik goot mijn scenario’s in die vorm. Daardoor zat zij aan de ontwerpkant en speelde ik een rol in de invulling van de game.

J: We hebben elkaars werk op een natuurlijke manier versterkt. Lilians toekomstscenario’s vormden de inhoudelijke basis voor de derde fase van het spel: ze boden realistische en prikkelende situaties die jonge studenten aan het denken zetten. Door die scenario’s te vertalen naar speelse, interactieve elementen, werden ze tastbaar en invoelbaar. Tegelijkertijd gaf het testproces Lilian meer inzicht in de perspectieven en waarden van jonge burgers. Zo verrijkten we elkaars werk: het toekomstonderzoek gaf diepgang aan de game en het ontwerpproces maakte de scenario’s levendiger en toegankelijker.

Waarom koos je voor een game als medium om dit onderwerp te verkennen?

J: Ik koos voor een game omdat het een interactieve en laagdrempelige manier is om jongeren actief te betrekken. In plaats van alleen informatie te ontvangen, ervaren ze zelf de impact van technologie op sociaal contact. Een game maakt abstracte toekomstscenario’s concreet en roept direct reflectie en gesprek op. De spelelementen brengen ook emoties los zoals ongemak, frustratie en dankbaarheid. De invoelbaarheid speelt een belangrijke rol bij het creëren van bewustwording.

L: Tussen de Pixels draagt bij aan het verbreden en verdiepen van het publieke gesprek over de langetermijnimplicaties van technologie. Waar discussies over digitale technologie vaak technisch of economisch van aard zijn, laat deze game zien dat technologie ook en wellicht vooral een menselijke kant heeft. Technologie beïnvloedt namelijk hoe we ons tot elkaar verhouden. Door jongeren op een laagdrempelige, speelse manier te laten ervaren hoe toekomstscenario’s ons sociale contact kunnen veranderen, worden de ethische en sociale dimensies van technologie invoelbaar. Dat past bij STT. Het project activeert bewustwording en zet ook aan tot reflectie en gesprek. Dat is precies wat nodig is om technologie structureel mee te wegen in toekomstgericht beleid en maatschappelijke keuzes.

J: Het spel vormt een inhoudelijke, fysieke en laagdrempelige oplossing voor studenten om in gesprek te gaan over een zeer actueel maatschappelijk thema. De maatschappij biedt in het midden van de razendsnelle ontwikkeling en implementatie van technologie te weinig ruimte om stil te staan bij het effect op onderling sociaal contact. Juist door het inzetten van concrete oplossingen zal er meer aandacht komen voor deze belangrijke maatschappelijke dialoog.

L: Je toekomstverkenning en onderzoek in het algemeen wordt rijker als het meerdere uitingsvormen heeft. Mensen nemen nieuwe kennis op verschillende manieren op. De een leest het liefst in de stiltecoupé een geprint rapport (inclusief gele marker die uit de bocht schiet in een hobbelige trein), de ander doet dat het liefst samen in een interactieve vorm zoals een spel. Door alternatieve vormen te verkennen om je inzichten te vertalen, zoals een bewustwordingsspel dat draait om gezamenlijke reflectie, bereik je meer mensen.

J: Het is belangrijk om onderzoek niet alleen te doen, maar het ook toegankelijk en praktisch te maken. Door onderzoek te vertalen naar een spel of lesmethode, kun je bewustwording bij verschillende doelgroepen beter stimuleren. Tegelijkertijd verrijkt deze aanpak het onderzoek zelf, omdat je direct feedback en nieuwe perspectieven uit de praktijk meeneemt. Zo ontstaat een samenwerking tussen onderzoek, implementatie en samenleving, waarbij meerdere lagen van input worden verzameld en daarmee betere en effectievere oplossingen kunnen worden ontwikkeld.

L: Deze samenwerking laat zien hoe toekomstonderzoek tot leven kan komen door het te koppelen aan ontwerp en interactie. Tussen de Pixels is een voorbeeld van hoe je abstracte scenario’s kunt vertalen naar een tastbare en activerende vorm zoals een game. Daarmee wil ik het belang onderstrepen van samenwerking tussen disciplines om technologie en samenleving dichter bij elkaar te brengen. Bovendien laat het zien dat maatschappelijke impact niet alleen zit in het schrijven van publicaties, maar juist ook in het creëren van ervaringen die mensen aanzetten tot denken en handelen. Ik hoop dat mensen geïnspireerd raken om zelf ook nieuwe vormen van participatie en bewustwording te verkennen binnen hun eigen werkpraktijk.

J: Mijn wens voor de toekomst van digitaal contact is dat burgers een actieve rol krijgen bij het ontwerpen van toekomstige digitale publieke ruimtes. Wanneer verschillende sectoren feedback verwerken en co-design toepassen, blijft er naast effectiviteit ook menselijkheid behouden. Het meenemen van persoonlijke waarden en behoeften blijft voor mij een belangrijk uitgangspunt bij het ontwerpen van toekomstige digitale technologieën.

L: Dat digitaal contact gebaseerd is op publieke waarden zoals verbondenheid, inclusie en zeggenschap en (grotendeels) plaatsvindt binnen een digitale publieke infrastructuur die ontworpen is voor betekenisvolle ontmoeting.