Betrouwbaarheid van technische systemen

Nieuwe producten en diensten blijven in een stormachtig tempo op ons afkomen. Een recente uitspraak van een zesjarig kind bij het zien van een niet eens zo oude platenspeler luidde “Wat is dat voor een vreemde cd-speler…”. En dat terwijl vinylplaten gedurende bijna honderd jaar de voornaamste informatiedrager waren voor muziek. Veel mensen zijn nauwelijks gewend aan GSM-telefoons, terwijl GRPS en UMTS er al aankomen. Ook de ontwikkelingen in pc’s blijven hard gaan. Veel mensen beginnen er net aan te wennen dat een pc via een modem en de telefoon verbonden kan worden met Internet op het moment dat deze techniek al grotendeels ingehaald wordt door eerst ISDN en daarna breedbandsystemen als kabelinternet en ADSL. En vergelijkbare innovaties gelden – weliswaar voor eindgebruikers minder zichtbaar – voor professionele systemen. 

Het is verbazingwekkend dat dergelijke nieuwe technologieën zo gemakkelijk en in zo’n hoog tempo geaccepteerd worden. Mensen gaan er inmiddels al van uit dat het de gewoonste zaak van de wereld is een document in een kwartier aan de andere kant van de wereld te kunnen ontvangen, een telefoongesprek met huis te voeren uit een taxi in het midden van Bangkok, of in Zuid-Amerika op elk moment van de dag geld uit de muur te kunnen halen. Groot is dan ook de verwarring als een dergelijk zeer complex systeem een keer niet blijkt te werken. In de zomer van 2001 kwam een groot aantal toeristen op Malta in de problemen wegens het uitvallen van de geldautomaten; het vertrouwen in de techniek was dermate groot dat men geen andere betalingsvoorzieningen had meegenomen. 

Ook het gedurende een zekere aanlooptijd niet correct functioneren van een complex systeem als breedbandinternetverbindingen leidde tot zeer veel verontwaardigde reacties van klanten. Vergelijkbare discussies worden op dit moment gevoerd in de publieke opinie over de beschikbaarheid van het spoorwegnet dat zich op dit moment ook mid den in een grote innovatieslag bevindt. 

Dit boek staat midden in het spanningsveld tussen enerzijds steeds complexere technische systemen (en de daarbij behorende steeds complexere bedrijfspro-cessen) en de steeds toenemende eisen van gebruikers aan de betrouwbaarheid van die systemen. In het boek wordt een aantal recente cases behandeld waarbij de betrouwbaarheid van systemen (of het ontbreken daarvan) een belangrijke rol heeft gespeeld. Al deze cases bevatten voorbeelden van moderne, vaak technologisch complexe systemen of diensten die op een bepaald moment juist niet deden wat ervan verwacht werd. Factoren die hierbij een rol spelen zijn de technologie zelf, de complexiteit van het onderliggende bedrijfsproces, de zeer sterke dynamiek en tijdsdruk van de markt, en de hoge eisen die gebruikers tegenwoordig aan systemen stellen. Tot slot behandelt het boek een aantal richtingen waarin het vakgebied zich zou moeten of kunnen ontwikkelen om ook in de toekomst gebruikers het idee te kunnen geven dat ze ook op de systemen van de toekomst kunnen blijven vertrouwen. 

Den Haag, december 2001

ir. R.M.J. van der Meer
Voorzitter STT/Beweton

prof.dr.ir. A.C. Brombacher
Voorzitter Stuurgroep STT-project Betrouwbaarheid van technische systemen