Technologie kan onze menselijke waarden versterken

Jacqueline de Jong: ‘Ik werk bij de Centrale Eenheid Strategie van Justitie en Veiligheid en houd mij daar voornamelijk bezig met ontwikkelingen van de technologie en de betekenis voor veiligheid en recht. Dan is het logisch dat STT een van mijn externe gesprekspartners is. Patrick van der Duin, directeur van STT, meldde mij al maanden geleden dat er plannen waren om een verkenning over Veiligheid uit te voeren. Hij gaf daarbij aan dat hij het belangrijk vond dat ons Ministerie daarbij een rol zou gaan spelen. Zo’n verkenning ligt natuurlijk zo dicht bij ons werkgebied, logisch dus dat de link al snel werd gelegd.’

Het thema Veiligheid is momenteel erg actueel. Eind november 2017 is de Bosatlas van de Veiligheid verschenen. ‘Daar hebben wij als Ministerie ook een bijdrage aan geleverd. Veiligheid is natuurlijk deels een subjectief begrip. Uit de Bosatlas blijkt bijvoorbeeld dat in het centrum van Amsterdam veel misdrijven plaatsvinden, terwijl uit onderzoek naar voren komt dat de mensen die daar wonen zich juist veilig voelen. Ook zijn er gebieden in Nederland waar mensen zich onveilig voelen, maar die objectief gezien veiliger zijn dan men denkt.’

Veiligheid is een breed begrip en bestrijkt een heleboel terreinen die buiten de scope van het Ministerie van Justitie en Veiligheid vallen, zoals de voedselveiligheid of waterveiligheid. Jacqueline de Jong: ‘Ons Ministerie is vooral aan zet als het gaat om veiligheid als gevolg van het moedwillig handelen van kwaadwillenden, zoals criminaliteit en terrorisme. Bij een nationale ramp hebben wij een coördinerende rol. Als hoeder van de rechtstaat houden wij ons bezig met de rechtsorde in alle stadia, zoals wetgeving, preventie, handhaving, strafoplegging en slachtofferhulp. Recht en veiligheid zijn in dat opzicht sterk met elkaar verweven. Wat ik interessant vind aan deze verkenning is dat we niet alleen naar de reële veiligheid gaan kijken, de objectieve veiligheid, maar dat wij ook aandacht schenken aan de veiligheidsbeleving van de mensen.’

Centraal in de verkenning staat vanzelfsprekend technologie. Dan rijst de vraag welke rol technologie bij veiligheid en veiligheidsbeleving kan spelen. Jacqueline de Jong: ‘Dat kan op verschillende manieren. Technologie biedt bijvoorbeeld kansen voor innovatie die de omgeving veiliger en rechtvaardiger maakt om in te leven. Technologie kan ook risico’s creëren, zeker als het in verkeerde handen valt. Dan wordt de samenleving weer onveiliger. Zelf vind ik de vraag interessant hoe we ervoor kunnen zorgen dat technologie onze menselijke waarden, zoals veiligheid, rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid, privacy, autonomie en menselijke waardigheid zal gaan versterken. Al deze fundamentele, menselijke waarden moeten worden beschermd. En hoe kun je die met behulp van technologie beschermen en ondersteunen, in plaats van dat je ze in het gevaar brengt? Je hoort vaak zeggen dat technologie ten koste gaat van onze privacy, maar we kunnen dit soort waarden er ook mee versterken. Dat vind ik een mooie invalshoek voor deze toekomstverkenning.

Ik vind het belangrijk dat het Ministerie betrokkenheid toont bij dit traject. Carlijn Naber gaat deze verkenning op een naar mijn mening hele authentieke wijze vorm geven. Het gaat op zijn minst beelden opleveren die verfrissend zijn, maar het kan ook zo zijn dat het beelden oplevert die zullen schuren met bestaande denkbeelden over veiligheid nu en in de toekomst. En daar kunnen wij altijd van leren. Ik heb er zin in!’