‘ICT gaat niet over computers. Het gaat over onze mensen in de stad.’ Eefje Op den Buysch over haar STT-studie en haar nieuwe rol als strategisch informatieadviseur bij de Gemeente Eindhoven.
Eefje Op den Buysch publiceerde eind 2021 haar boek Herstelplan Zelfredzaamheid. Nu werkt ze bij de Gemeente Eindhoven, waar ze in de praktijk brengt waar ze voor pleit in haar toekomstonderzoek: (digitale) inclusiviteit en toegankelijkheid. Precies zoals we Eefje kennen, kijkt ze ook in Eindhoven ver vooruit. Vanuit het CIO-office ontwikkelt ze nu een nieuwe visie en strategie voor de gemeentelijke informatievoorziening.
Eind 2021 rondde je jouw toekomststudie Zelfredzaamheid en Technologie af met het boek Herstelplan Zelfredzaamheid. Wat vind je dé boodschap uit het onderzoek, die wat jou betreft iedereen moet weten?
‘Als we in Nederland zelfredzaamheid van mensen verwachten, moeten we ook rekening houden met de voornaamste voorwaarden om zelfredzaam te kunnen zijn. En dat zijn inclusiviteit en toegankelijkheid. Ik doel niet eens alleen op digitalisering, het geldt voor de samenleving als geheel. De overheid heeft veel invloed op de zelfredzaamheid van burgers en mag hierin wat mij betreft een voorbeeldrol innemen. Het doet mij bijvoorbeeld goed dat er nu veel meer besef is van websitetoegankelijkheid, zoals duidelijke online formulieren en begrijpelijke taal. Ik vind dat we zo langzamerhand ook wel af mogen van het binaire registreren. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor onze basisregistratie. Ben je een man of vrouw? Dat is zo basaal en sluit mensen uit. Misschien kunnen we in Nederland wel het land zijn, dat dit openbreekt. Ik kijk graag ver vooruit. We moeten ons nu al richten op the next level, en dat is de informatiehuishouding structureel (in)richten naar de toekomst.’
Sinds januari 2022 werk je bij de Gemeente Eindhoven als strategisch informatieadviseur. Je slaat een brug van toekomstbeeld naar strategie(ontwikkeling) in de praktijk. Waar richt je je op in deze rol en kun je de visie uit jouw onderzoek hierin meenemen?
‘Als strategisch informatieadviseur richt ik me op de informatievoorziening en de ICT-infrastructuur van de gemeente. Samen met collega’s ontwikkel ik een lange termijn visie op de informatievoorziening. Wat heeft de gemeente nodig voor haar dienstverlening in de toekomst? Meer nog dan visie, merk ik dat er wordt uitgekeken naar de strategie: hoe gaan we dat aanpakken? Daarom nemen we een halfjaar voor visieontwikkeling en stomen meteen door naar de strategische uitwerking. Ik vind het belangrijk dat de gemeente hiermee laat zien dat we over coalitieperiodes heen kijken. We kijken echt vooruit, zoals ook bij STT past. En als je aandacht hebt voor goede ICT dan help je de mens ook, daarvan ben ik overtuigd. Inclusiviteit speelt hierin een belangrijke rol. Voor mij draait ICT allereerst om de C van communicatie. Echt luisteren naar wat de burger nodig heeft. Het valt mij op dat collega’s daar erg open voor staan. Met betrokken inwoners maak je een stad. Er komt dan meer ruimte voor initiatieven als een burgerberaad of Raad van Honderd. Dat is echt een dwarsdoorsnede van de stad. Ik zie voorbeelden waar dit goed werkt.’
Eindhoven is een ambitieuze gemeente op het gebied van sociale innovatie, maar ook een toptechnologieregio. Dat lijkt het beste van twee werelden. Wat zie je als grote uitdagingen in de informatiehuishouding en (digitale) dienstverlening van de gemeente?
'De regio Eindhoven staat natuurlijk bekend om technologie en design. We zijn leidend op een aantal gebieden, zoals als gezondheidstechnologie en chips. Eindhoven gaat enorm groeien in de komende jaren. Daarvoor zijn veel kenniswerkers nodig, die ook van buiten Nederland aangetrokken worden. Nieuw talent moet landen in de stad en zich thuis voelen. Eindhoven is ook aantrekkelijk als designstad voor jonge mensen met nieuwe innovatieve ideeën. Maar we moeten hierbij de Eindhovense burger in de wijken niet vergeten. Het is een samenspel. De uitdaging voor de gemeente is om mee te gaan in deze groei, maar ook regie te houden. Huisvesting, woningbouw en (digitale) infrastructuur zijn ook in Eindhoven langdurige processen, zoals overal in Nederland. In onze iVisie betrekken we dit ook.’
In Herstelplan Zelfredzaamheid pleit je ervoor dat iedereen opstaat om in de eigen omgeving verschil te maken voor (digitale) inclusie. Nu zie je hoe er met inclusiviteit en toegankelijkheid wordt gewerkt binnen een grote gemeente. Wat is je eerste indruk en waar zou je willen dat het naartoe gaat in de toekomst?
‘In mijn rol sluit ik aan bij het sociaal domein. Ik zie dat veel collega’s heel graag vooruit willen. Met apps voor wonen of een app waarmee iemand bijvoorbeeld schuldeisers om een pauze kan vragen als dat nodig is. Er leven nog veel meer ideeën voor andere applicaties in de toekomst. Zo werken we bijvoorbeeld met gerobotiseerde processen (RPA) om snel formulieren te verwerken. En dat zijn er nogal wat in een gemeente. Bij al deze ontwikkelingen gaat het om de vraag: wat is hiervoor een goede basisinfrastructuur? We moeten de structuur kunnen schetsen, waarop deze applicaties kunnen landen. De datastructuur moet goed in elkaar zitten. We moeten kunnen aansluiten op een cloud. De applicaties moeten in de toekomst mogelijk kunnen communiceren met andere gemeenten of de rijksoverheid. We werken ook met andere gemeenten samen. We hebben regelmatig (digitale) werkbezoeken om ervaringen te delen, bijvoorbeeld bij de Gemeente Utrecht. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten, die ook bij STT is aangesloten, trekt de kar van common ground. Gemeentes ontwikkelen applicaties, die gebaseerd zijn op dezelfde standaarden en daarmee uitwisselbaar zijn. Steeds meer gemeenten kiezen voor deze common ground als basis. Dat vind ik een heel goed initiatief.’
Technologie speelt een grote rol in stedelijke ontwikkeling, in het onderwijs, technologische innovatie, circulariteit of maatschappelijke dienstverlening. Ben je een goed voorbeeld tegengekomen, waarvan je zegt ‘Kijk, dat bedoel ik nu?’
‘Voor de visie op de toekomst en grote uitdagingen in de stad begin ik steeds meer te zien in de digital twin. Dat is een digitale modellering, die ver in de toekomst gaat op basis van data-extrapolatie uit het heden. De digital twin is interessant om te simuleren met stadsontwikkeling, maar ook als het gaat om ons persoonlijke leven op het internet. We gaan nu al in de richting van een digitale representatie van onszelf. Ons digitale alter ego. Dat roept vragen op als: Kun je je identificeren? Welke privacy en andere rechten heb je? Een digital twin helpt om te denken in scenario’s en te zien hoe ontwikkelingen op elkaar inwerken of elkaar tegenwerken. In een digitaal model kun je ook over domeinen heen kijken. Ik kan me een modelleermiddag met ambtenaren en burgers wel voorstellen.’
Digitalisering krijgt langzamerhand meer aandacht in de politiek. Recent nam je deel aan een debatpanel, waarin gepleit werd voor aandacht voor Digitale Zaken in de gemeenteraad en politieke partijprogramma’s. Waarom is dat nodig?
‘Ik vind dat er structureel aandacht moet zijn voor digitalisering op de politieke agenda en in gemeentelijk overleg. Technologie bepaalt veel van wat we doen en dat wordt in de toekomst alleen maar meer. Als gemeente kun je het je niet veroorloven om niet in technologie te investeren. Dan wordt binnen een paar jaar de stad onveilig en stijgt het risico op cyberaanvallen, datalekken of privacyschending van burgers. Voor de ontwikkeling en de groei van de stad is het nodig dat de infrastructuur meegroeit. Informatievoorziening heeft dezelfde mate van urgentie en belangrijkheid als onderwijs of woningbouw.’
Herstelplan Zelfredzaamheid
Voor het boek, dat Eefje Op den Buysch schreef over haar onderzoek Zelfredzaamheid en Technologie kijk je hier: Herstelplan Zelfredzaamheid.
