Subraitu, snap-plek, balangst: emoties van de toekomst!?

De verkenning startte met het definiëren van de centrale vraag. Die luidt: ‘Wat is de invulling van veiligheid in de toekomstige samenleving als gevolg van technologische ontwikkelingen?’. Vervolgens voerde Carlijn oriënterende gesprekken met diverse stakeholders over de betekenis van veiligheid in uiteenlopende contexten. De klankbordgroep, onder voorzitterschap van Jacqueline de Jong, senior adviseur Strategie bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid, kwam in december voor het eerst bij elkaar. Zij bespraken het theoretisch kader en de projectactiviteiten. Dit is verder uitgewerkt en leidde tot de eerste publicatie in een serie van drie met als titel ‘Veiligheid in de toekomst. Van uitkomst naar werkwoord’. Deze publicatie verscheen in maart 2018. Daarin staat de vraag centraal ‘Welke maatschappelijke factoren spelen een rol bij de invulling van veiligheid?’.

De verkenning gaat drie publicaties opleveren. In de tweede publicatie, die voor het najaar staat gepland, worden de navolgende vragen uitgewerkt: ‘Hoe ziet de toekomstige samenleving er uit onder invloed van digitalisering en globalisering?’ en ‘Welke nieuwe kansen en kwetsbaarheden kunnen ontstaan door technologische ontwikkelingen?’. De derde publicatie verschijnt volgend voorjaar bij de afronding van de verkenning en kent als vraag ‘Hoe beïnvloedt technologie de invulling van veiligheid in de toekomst?’.

Momenteel verzamelt Carlijn input voor de tweede publicatie. Daarvoor zijn onder andere in mei vier werksessies georganiseerd waarin bouwblokken (emoties, vertrouwen, identiteit en sociale samenhang) centraal stonden die invloed hebben op de invulling van veiligheid vanuit de maatschappij. Doel van deze werksessies was het delen van uiteenlopende interpretaties of invullingen van veiligheid. Ook is gekeken naar kansen om die vier bouwblokken in te zetten ter bevordering van veiligheid in de samenleving van de toekomst.
Voor de werksessies waren mensen uitgenodigd die werken met of geïnteresseerd zijn in toekomstgerichte vraagstukken, mensen die beroepsmatig met veiligheid bezig zijn en young professionals. In totaal namen dertig mensen aan de vier bijeenkomsten deel.

Carlijn Naber: ‘Tijdens deze werksessies staat creëren centraal. Bij veiligheid heeft iedereen zijn eigen beeld, het is persoonlijk en iedereen voelt daar iets anders bij. We hebben niet alleen ’onze ratio gebruikt, maar we hebben ook gecreëerd. Er zijn collages gemaakt en nieuwe emoties geformuleerd. We zijn begonnen met het delen van associaties. De deelnemers discussieerden in groepjes en vertaalden dit vervolgens samen. Dat kon in beeld of in tekst. Op die manier maakten we de koppeling tussen ratio en beleving.
Dat leverde ook weer discussies op. In de werksessie over vertrouwen rees bijvoorbeeld de vraag: Wat was er eerst: vertrouwen of wantrouwen? Wat is onze basismodus? Daar is niet zo makkelijk een antwoord op te geven, maar het is wel een interessante vraag. Wat mij opviel was dat de deelnemers zoveel van zichzelf weggaven, mooie dingen deelden en open stonden voor de mening van anderen. Dit hielp hen een ander stuk perspectief of hun verbeeldingskracht gebruiken, zeker omdat het zo dichtbij komt. Er ontstond een sfeer waarin mensen buiten de gebaande paden durfden te denken.’

De deelnemers moesten hun creativiteit tonen en deden dat ook. Zo werd er tijdens een werksessie nagedacht over nieuwe emoties uit de toekomst. Carlijn: ‘Een groepje kwam met de emotie subraitu. Dat is “reële” angst, een angst die ontstaat op basis van intuïtie. Een andere mooie toekomstige emotie vind ik snap-plek. Dat is irreële angst. Of balangst: jouw angst is in balans en je ervaart geen negatieve emoties.’

De input uit de vier werksessies wordt gebruikt voor de tweede publicatie van de verkenning. Carlijn: ‘Van de uitkomsten van de sessies maak ik vier syntheses. We bespreken de overeenkomsten en verschillen hiervan in de klankbordgroep. Hierna starten we de Delphi Veiligheid. We leggen het Algemeen Bestuur van STT en experts een aantal stellingen voor waar zij op moeten reageren. Op deze wijze ontstaat een palet van antwoorden die ik weer kan gebruiken voor de derde publicatie. Zo gaan de puzzelstukjes steeds meer in elkaar passen.’

De werksessies waren erg inspirerend en de reacties zijn positief. Carlijn: ‘Jos Villevoye plaatste op social media dat zijn favoriete beeldspraak over veiligheid, “Vals vacuüm, hoe groter de relatieve rust, hoe groter de risico’s. Waar is veiligheid nu echt bij gebaat?” aan bod is gekomen. En Marc Steen, een van de deelnemers, twitterde: “Great workshop with @chmnaber at #stt on social cohesion and security. We came up with a horseshoe: bottom left hyper-capitalism with people as cogs, owned by companties (US+); bottom right hyper-socialism with people as ants, owned by government (China+); top is dialogue & collaboration with people partly autonomous and partly connected; free to use technology in ways that support the cultivation of virtues like justice, empathy, civility and care. This is our hope for Europe; an antidote to hyper-capitalism & hyper-socialism”.
Kijk, dat is het mooie van STT en van de verkenningen die wij uitvoeren. Het zet mensen aan het denken. Daar doen we het voor.’