Inleiding
Welke toekomstscenario’s zijn voorstelbaar? Wij presenteren vier scenario’s en dagen de lezer uit deze te becommentariëren en uit te werken op specifieke thema’s.
Voorwoord
De wereld worstelt met de uitbraak van het Sars-CoV-2 coronavirus en de daarmee gepaard gaande ziekte COVID-19. Er wordt in hoog tempo een spectrum aan overheidsmaatregelen doorgevoerd om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Ook worden er allerlei ‘maatschappelijke experimenten’ gedaan, zoals met afstandsonderwijs, thuisbezorging en het livestreamen van optredens, waarmee mensen zich van hun uiterste creatieve en flexibele kant laten zien. We blijken meesters in aanpassen te zijn.
Inmiddels groeit onze Nederlandse samenleving weer naar een zekere mate van evenwicht. Al is er nog steeds de reële mogelijkheid voor een ‘tweede golf’ van besmetting. De schrik zit er nog wel goed in: er is angst voor een nieuwe crisis, of dat nu om gezondheid, het klimaat, energie of de beurs gaat. De scenario’s hebben een gemeenschappelijk startpunt, waarbij het niet gaat over of er wel of niet inmiddels een vaccin is gevonden maar over dat we als samenleving verschillend hebben gereageerd op de crisis en die we dus daarna in meer, minder en verschillende mate voelen. Hoe veilig of onveilig voelen we ons dan? Hoe belangrijk is onze persoonlijke vrijheid? En: maken we onze samenleving (weer) open of trekken we ons liever terug op onszelf? Dus: hoe zou Nederland er ‘na’ de crisis uit kunnen zien? Wat zou het ‘nieuwe normaal’ kunnen zijn? Oftewel: welke toekomstscenario’s zijn voorstelbaar?
De toekomst is nooit af en dus zijn scenario’s nooit definitief. De hier beschreven scenario’s zijn versie 1.0 en we nodigen, nee, dagen de lezer uit om de scenario’s niet alleen toe te passen, maar ook te becommentariëren en uit te werken op specifieke thema’s. En dat zo mogelijk met ons te delen. Daarmee worden deze scenario’s wat ze moeten zijn: levende documenten.
Een initiatief van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) en ontwikkeld door:
Patrick van der Duin (STT)
Freija van Duijne (Future Motions)
Ewald Breunesse (Shell)
Jan Nekkers (Futureconsult)
Joop de Vries (persoonlijke titel)
Michiel de Vries (Jester Strategy)
Jeroen Toet (Jester Strategy)
Hans Stavleu (Curiozy)
Inleiding
Het kan niet vaak genoeg gezegd worden. Scenario’s zijn geen voorspellingen. En het zou ook ongepast zijn om in deze onzekere tijden met stellige zekerheid de toekomst te voorspellen. We weten immers niet hoe lang deze crisis nog duurt. En wanneer er een vaccin wordt gevonden. En of er überhaupt een vaccin wordt gevonden. En hoe we ons leven gaan leiden nadat de crisis is geluwd. Gaan we op de oude voet verder? Of zien we deze crisis als een kans om ons leven en onze maatschappij een andere wending te geven.
Daarom presenteren we hier vier scenario’s. Vier verschillende beelden van de toekomst waarbij het niet gaat om de vraag welke uitkomt. Maar waar het gaat om geïnspireerd te worden na te denken over een toekomst die we nog niet kennen. Over onzekere toekomsten vol met kansen en bedreigingen. Over een toekomst die er nog niet is maar waarop we ons wel nu alvast moeten gaan voorbereiden. Want hoe de toekomst er ook zal zien, de toekomst zal ons alleen goed gezind zijn als we ons tijdig voorbereiden en rekening houden met ontwikkelingen die we nu als niet voorstelbaar of zelfs onwenselijk achten. Deze vier toekomstscenario’s moeten ons leren om te gaan met de onzekerheid die de corona-crisis teweeg heeft gebracht.
De vier scenario’s hebben betrekking op de periode dat we door het dal heen zijn, dat we de crisis gevoelsmatig voorbij zijn en dat het virus en de verse herinnering in meer of mindere mate onderdeel geworden van onze samenleving. De huidige crisisperiode leent zich minder voor scenario’s omdat er nu vooral operationele en tactische beslissingen genomen moeten worden. Maar dat laat onverlet dat nu nadenken en speculeren over de periode daarna uiterst zinvol en inspirerend is.
De gebouwde scenario’s typeren wij als ‘paraplu-scenario’s. Het zijn algemene verhalen over mogelijke toekomsten die een kader vormen voor het uitwerking van de scenario’s voor specifieke onderwerpen, organisaties of sectoren. Wij nodigen lezers daarom uitdrukkelijk uit een bijdrage te leveren aan de uitbouw van deze scenario’s zodat we nog beter geïnformeerd belangrijke beslissingen kunnen nemen. Wij beschrijven zelf kort drie uitwerkingen: onderwijs, digitalisering en de combinatie klimaat, energietransitie & mobiliteit.
De vier scenario’s zijn gestoeld op twee scenario-assen:
1. veiligheid boven vrijheid versus vrijheid boven veiligheid
2. open economie versus gesloten economie
In de projectgroep achten we deze twee ontwikkelingen als het meest onzeker en het meest relevant voor de post-Corona periode. Gaan we vrijheid inleveren zodat we meer veiligheid krijgen? Of accepteren we meer onveiligheid zodat we wel onze vrijheid behouden? En: wordt onze economie meer open of zal toch blijken dat de economie zich meer achter haar eigen dijken gaat terugtrekken?
Vier scenario's
Door het combineren van deze twee assen ontstaan vier scenario’s:
1. Zakelijk Normaal: open economie & vrijheid boven veiligheid
2. Zorgvuldig Normaal: open economie & veiligheid boven vrijheid
3. Zelfstandig Normaal: gesloten economie & veiligheid boven vrijheid
4. Zelfbewust Normaal: gesloten economie & vrijheid boven veiligheid
Bijdragen?
De toekomst is nooit af en dus zijn scenario’s nooit definitief. De hier beschreven scenario’s zijn versie 1.0 en we nodigen, nee, dagen de lezer uit om de scenario’s niet alleen toe te passen, maar ook te becommentariëren en uit te werken op specifieke thema’s. En dat zo mogelijk met ons te delen. Daarmee worden deze scenario’s wat ze moeten zijn: levende documenten.
Meer weten of bijdragen? Neem contact met ons op via info@stt.nl.