Ons verhaal

Technologie speelt een steeds grotere rol in onze samenleving. Dit kan zowel positief als negatief worden ervaren. Denk aan de mogelijke impact van biotechnologie of de toenemende inzet van datagedreven systemen. ‘Om geïnformeerde keuzes te kunnen maken voor de toekomst moeten we weten wat onze opties zijn. Dit kan alleen als we vooruitkijken, vér vooruitkijken’, volgens Rudy van Belkom, directeur van Stichting Toekomstbeeld der Techniek. Voor veel mensen is dit echter helemaal niet zo vanzelfsprekend. Kijk bijvoorbeeld naar de politiek. ‘Complexe problemen, zoals klimaatverandering, vragen om een langetermijnvisie en -aanpak. Na de verkiezingen schieten veel politici echter in een kramp en richten zich vooral op de uitdagingen die direct voor hen liggen. Ze hebben immers maar vier jaar de tijd om zichzelf te bewijzen. Ze maken zich daarom vaak drukker om de indruk die ze maken op de korte termijn dan om de invloed die ze hebben op de lange termijn.’

Voor de noodzaak van langetermijndenken verwijst Van Belkom naar het boek ‘De goede voorouder’ van Filosoof Roman Krznaric. De toekomst wordt volgens Krznaric gezien als een soort stortplaats van ecologische schade en technologische risico’s, waarin economische belangen worden voorgetrokken. Volgens de filosoof moeten we leren denken in termen van eeuwen, in plaats van in jaren. Krznaric noemt hierbij het voorbeeld van de middeleeuwse kathedralen. De architecten wisten van tevoren al dat ze de afronding van de bouw nooit zouden meemaken. ‘Dit is voor mensen van onze tijd bijna ondraaglijk. Wij willen onze succesverhalen het liefst zo snel mogelijk delen op LinkedIn. De consequenties op de lange termijn worden steeds verder vooruitgeschoven, waardoor de problemen zich ophopen. Een cruciale denkfout’, aldus Van Belkom. We moeten daarom leren om een goede voorouder te zijn voor de generaties die na ons komen. Een inspirerend voorbeeld is het ‘zevende generatie principe’ van de Irokezen, een indianenvolk in Noord-Amerika. Bij het nemen van belangrijke beslissingen denken zij zeven generaties vooruit. Dat is grofweg 200 jaar.

Van Belkom neemt de rol van STT om langetermijndenken op de kaart te zetten heel serieus: ‘We hebben als stichting een ANBI-status. Dit betekent dat we een Algemeen Nut Beogende Instelling zijn. Met alles wat we doen moeten we ons daarom afvragen: beogen we hiermee het algemeen nut? Zo niet, dan moeten we bekijken of de activiteit met aanpassingen toch kan voldoen. Of dat we de activiteit moeten stopzetten.’ Ook de staf en de bestuursleden van STT moeten volgens Van Belkom meer vanuit het algemeen nut van STT gaan opereren. ‘We willen niet alleen impact maken voor bestuursleden, maar ook via bestuursleden van STT. Het STT-netwerk is uniek. Met de aangesloten organisaties kunnen we écht impact maken. Samen met bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties wil ik met STT werken aan gefundeerde toekomstverkenningen, die ons helpen om geïnformeerde keuzes te kunnen maken voor een betere toekomst.’

‘Ik kijk met veel goede moed naar de toekomst. Als toekomstonderzoekers weten wij dat we de toekomst samen kunnen vormgeven, de toekomst hoeft ons niet te overkomen. Tegelijkertijd weten we ook dat niet iedereen kan of wil deelnemen aan gesprekken over de toekomst. STT komt op voor de mensen die geen stem hebben in dit debat en faciliteert namens de samenleving tegenspraak en discussie. De unieke vrije ruimte die STT hiermee al sinds 1968 creëert staat garant voor brede, noodzakelijke gesprekken over de toekomst.'

Rudy van Belkom, Directeur Stichting Toekomstbeeld der Techniek