Presentatie 100ste STT-verkenning - de toekomst als losbrekend paard
Op 28 november werd in handelsstad Rotterdam de 100ste STT-verkenning gelanceerd: de Toekomst van globalisering. Zo’n 60 mensen kwamen bijeen in de Rooftop Bar van het Groot Handelsgebouw. De verkenning draait om vragen als: moeten we onafhankelijker worden van bijvoorbeeld China? Willen we blijven inzetten op ongebreidelde economische groei? De nieuwe publicatie laat zien dat de globaliseringsdiscussie niet draait om feiten, maar om normen en waarden. “Als je het boek leest, krijg je inzicht in de drijvende krachten en de rol van technologie.”
Willen wat we kunnen
STT-directeur Rudy van Belkom opende de bijeenkomst, waarbij hij kort terugblikte op eerdere publicaties van STT. Hij signaleerde dat de focus in de onderzoeken van STT is verschoven van ‘Kunnen we wat we willen?’ naar ‘Willen we wat we kunnen?’ - waarbij onderzoekers vraagtekens zetten bij de wenselijkheid van technologische ontwikkelingen. De Tweede Kamer wil nu met spoed een 'rapid response team' van ICT-experts om te kunnen anticiperen op technologische ontwikkelingen, zoals AI en Quantum. Van Belkom twijfelt aan deze opzet: we kunnen beter van tevoren al in kaart brengen wat eraan komt en wat de mogelijke implicaties zijn. Hij pleitte daarom voor een 'early warning team' op basis van toekomstonderzoek. “Om geïnformeerde keuzes te maken moeten we weten wat de opties zijn.”
Losbrekend paard
Monika Sie Dhian Ho, directeur van Instituut Clingendael, nam vervolgens de verkenning Toekomst van globalisering in ontvangst uit handen van onderzoeker Anna-Carolina Zuiderduin. Het boek begint met de oorlog in Oekraïne: een schokkende gebeurtenis met veel impact. Het deed Sie denken aan een quote van Felipe González: "Soms is de toekomst als een paard dat losbreekt uit de stal, en je hebt geen idee waar het naartoe gaat. Het onderzoek Toekomst van globalisering helpt duiden waar dat beest heenrent. Als je de verkenning leest, wordt je geëquipeerd er wat van te vinden, je krijgt inzicht in de drijvende krachten en de rol van technologie.” Ze benadrukte dat het goed zou zijn als STT meer het gesprek voert met burgers. “Bij Clingendael investeren we hier bijvoorbeeld veel in. Dat lijkt me een interessante vraag voor de paneldiscussie straks.”
Wat willen we?
Anna-Carolina Zuiderduin lichtte daarna haar onderzoek en de resulterende publicatie toe. “Globalisering is een containerbegrip waar vele voorbeelden onder vallen. Bij het schrijven van dit onderzoek definieerde ik globalisering als internationale handel.” Om te duiden wat deze internationale handel en de internationale handelsketens inhouden, refereerde ze naar de productie van de barbiepop. Barbie’s haar wordt gemaakt met nylon uit Japan, de mallen voor haar lijf komen uit de VS, en ze wordt in elkaar gezet in fabrieken in China. De toekomstscenario’s in de studie komen voort uit de kritiek die de internationale handel sinds 2020 te voorduren krijgt. Hoe kan het internationale handelssysteem er anders uit komen te zien? Anna-Carolina’s scenario’s gaan uit van de tegenstelling globalisering/de-globalisering en economische groei/brede welvaart. De vraag is aan welke kerngedachtes we prioriteit willen geven.
Niet vluchten voor ongemak
Gespreksleider Stijn Goossens ging vervolgens in gesprek met het panel, bestaand uit Duuk Baten (SURF), Steven Luitjens (vh BZK) en Elmer Rietveld (TNO). De discussie ging onder andere over kritieke grondstoffen als vitaminen voor de economie, de rol van Nederland binnen Europa en de ontwikkeling van de Nederlandse versie van ChatGPT. Hoe moet de burger erbij betrokken worden? Praat vooral met bedrijven, zei Elmer Rietveld. Vlucht niet voor ongemak, vulde Duuk Baten aan. Ga ook de moeilijke gesprekken aan. Steven Luitjens herinnerde zich een project waarbij kinderen betrokken waren met weer een hele nieuwe blik op de materie, een eyeopener.
Feest der verkenning
Tot slot is deze verkenning een heel bijzondere: de 100ste
verkenning van STT. Huidig directeur Rudy van Belkom ging erover in gesprek met Erik van de Linde (directeur van 1995 tot 2000). Van de Linde was nog steeds enthousiast over verkenningen die tijdens zijn periode zijn gedaan. Ondanks dat ze speculatief zijn, blijkt er toch een en ander uit te komen. Rudy van Belkom had het over het ‘Feest der Verkenning’ en de uitdaging om de toekomst te democratiseren. Een uitdaging waarmee STT creatief aan de slag gaat, door meer mensen in aanraking te brengen met toekomstbeelden en het gesprek te blijven voeren over maatschappelijke thema’s vanuit diverse perspectieven.
