Onder de huid

Goede verhalen zijn ook niet beperkt tot één genre. En dat is mooi, want iedereen heeft zo zijn eigen voorkeuren. Zelf ben ik – noem het beroepsdeformatie – gek op sciencefiction. Veel mensen denken dan meteen aan verhalen over buitenaardse wezens en intergalactische oorlogen, maar er zijn veel meer typen sciencefiction. Ik houd vooral van sciencefiction verhalen die gaan over mogelijke gevolgen van nieuwe technologie, gewoon hier op aarde.

Eén van mijn favorieten is de tv-serie Black Mirror van Charlie Brooker. De eerste twee seizoenen zijn deels te zien op YouTube, het derde seizoen staat momenteel op Netflix. In iedere aflevering van die serie staat een bepaalde nieuwe technologie centraal en worden verschillende kanten ervan op een prikkelende manier in beeld gebracht.
Mooie én minder mooie kanten. Wat mij vooral aanspreekt, is dat de verhalen gaan over gewone mensen. Geen helden die voorkomen dat de mensheid wordt uitgeroeid, maar mensen zoals wij allemaal, met hun eigen persoonlijke drama’s.

De aflevering Be right back gaat bijvoorbeeld over een jonge vrouw die na de dood van haar verloofde een zelflerend systeem gebruikt om met haar verdriet om te gaan. In eerste instantie alleen om met een digitale versie van haar wijlen vriend te kunnen chatten, maar al snel wordt het meer. Wat de aflevering des te prikkelender maakt, is dat een deel van de technologie die erin voorkomt al echt bestaat (google eens op Crystal knows, Moodies, of Enterni.me). Gaan we die technologie echt voor dit soort dingen gebruiken? En wat vinden we daar dan van?

Of neem de aflevering White bear, waarin een vrouw wakker wordt en niet weet wie of waar ze is. Als ze naar buiten gaat, wordt ze achtervolgd en belaagd, zonder dat ze weet waarom. Terwijl ze rent voor haar leven, wordt ze door allerlei omstanders gefilmd, maar niemand doet wat om haar te helpen.
Doet ze mee aan een spel? Is ze echt in gevaar? Als dat zo is, waarom helpt niemand haar? Proberen die mensen beroemd te worden met een sensationeel filmpje? Of is dit de toekomstige vorm van rampentoerisme – in een wereld waarin alles realtime is?

Ook dit toekomstbeeld kroop onder mijn huid. Zeker toen aan het einde van het verhaal duidelijk werd hoe de vork in de steel zat. SPOILER ALERT! Wie niet wil weten hoe de aflevering afloopt, moet de rest van deze alinea overslaan. Het bleek te gaan om een vrouw die werd gestraft voor een misdaad. De doodsangsten, de filmende omstanders, het maakte allemaal deel uit van de straf. Essentieel element was dat ze niet wist dat het allemaal in scene was gezet. Daarvoor moest een deel van haar geheugen worden gewist.

Ook hier geldt dat het verhaal des te prikkelender is , omdat er al iets in die richting bestaat. Het middels is weliswaar alleen nog maar getest bij muizen, maar toch. Een toepassing zoals die in het verhaal voorkomt, mag dan voorlopig nog niet realistisch zijn, wat als het in de toekomst wel kan? Willen we dat dan?

Het zijn de vaak onverwachte toepassingen of gevolgen van de nieuwe technologieën die de afleveringen zo boeiend maken. En hoewel sommige van die nieuwe technologieën nu nog ver gezocht lijken, kan het geen kwaad er nu al over na te denken. Want de geschiedenis leert dat heel veel ideeën uit sciencefiction uiteindelijk werkelijkheid worden. Van de onderzeeërs uit de boeken van Jules Verne tot de hologrammen uit de Star Wars films. Als we technologische ontwikkelingen op een goede manier willen gebruiken, mogen we de minder goede kanten niet negeren. Charlie Brooker’s Black Mirror verhalen helpen om verschillende kanten in beeld te krijgen en zetten aan tot nadenken. Ik was dan ook erg blij toen onlangs het derde seizoen van de serie online kwam. Inmiddels heb ik een aantal afleveringen gezien en vind ze wederom akelig goed. Mij laten ze niet meer los!