Klimaat en andere ‘randzaken’

Op de site van de KNMI staat het mooi “Het klimaat is het gemiddelde weer over een bepaalde periode. Een klimaat is niet stabiel, het kan door natuurlijke en menselijke invloeden veranderen.” In het laatste stukje van deze zin zit de link naar de toekomst van energie. Want sinds het begin van de industriële revolutie, midden 18^de eeuw, zijn we steeds meer fossiele brandstoffen gaan gebruiken. En momenteel wordt er voor de productie van energie ook nog voornamelijk fossiele brandstoffen gebruikt. Bij het verbranden hiervan komt er CO₂ vrij die al miljarden jaren aan de atmosfeer onttrokken was. Het geval met CO₂ is dat het een broeikasgas is, het zorgt er voor dat de warmte in onze atmosfeer wordt vastgehouden. Zonder deze broeikasgassen zou het een stuk kouder zijn op de aarde, -18˚C wel te verstaan. Nu we zoveel meer uitstoten zijn we echter de aarde in korte tijd snel aan het opwarmen, en dit is de klimaatverandering waar we het over hebben in de discussie over duurzame energie.

Kijkend naar 2050 weten we nog niet wat de gevolgen van klimaatverandering precies zullen zijn, maar als we nu geen actie ondernemen dan kunnen het desastreuze gevolgen zijn. Om dit te voorkomen, zijn eind 2015 in Parijs 195 landen het eens geworden over een klimaatakkoord. Er is afgesproken om de opwarming onder de 2˚C te houden en zelfs te proberen deze onder de 1,5˚C te houden ten opzichte van XXX.

Om aan deze afspraken te voldoen is er op veel gebieden actie nodig. Zo ook op het gebied van energie, want ongeveer 75% van alle CO₂ uitstoot is energie-gerelateerd. Voor 2050 is het natuurlijk de vraag hoeveel dit percentage nog zal zijn… Voor de STT-verkenning naar de toekomst van energie is gekozen om uit te gaan van een energiesysteem dat volledig CO₂-neutraal is. Natuurlijk kan het anders lopen maar om zo inspirerend mogelijke beelden te schetsen en verschillende mogelijkheden te laten zien, is er gekozen voor deze benadering.

Voor de workshops ‘Geschiedeins schrijven’ was deze CO₂-neutrale wereld ook het uitgangspunt en bij het uitwerken van de transitie daar naartoe kwam de beschikbaarheid van energie vaak als uitdaging naar voren.

Beschikbaarheid als technologisch probleem, want één van de mogelijke oplossingen voor een geheel CO₂ neutraal energie systeem is in te zetten op duurzame oplossingen zoals zonne- en windenergie. Deze technologieën kunnen echter niet op alle momenten energie leveren, hiervoor zijn dus technologische oplossingen voor nodig. Zoals batterijen voor dag- en nachtverschillen. Seizoensopslag voor de verschillen in zomer en winter en slimme systemen die voor netstabiliteit zorgen.

Beschikbaarheid als economisch probleem. In de komende jaren zullen we keuzes moeten maken over de invulling van het energiesysteem. Gaan we veel decentrale oplossingen bedenken of wordt het een meer centrale oplossing. Wat deze keuzes gemeen hebben, is dat er investeringskosten zullen zijn en die zullen afhankelijk van de gekozen optie verschillen. Het verschil tussen arm en rijk zou hier door kunnen toenemen. Doordat het gebruik van het centrale energiesysteem een stuk duurder kan worden voor de (armere) gebruiker wanneer mensen die zelf de middelen hebben om te investeren in duurzame oplossingen niet meer meebetalen aan het centrale energiesysteem.

Beschikbaarheid als mondiaal probleem. Welke energie wek je als land zelf op en wat ga je importeren? Misschien ook belangrijk om je af te vragen waarom we energie over grote afstanden zouden willen transporteren… Is het mogelijk dat we in 2050 grote energie ’hubs’ hebben waar omheen mega-steden ontstaan? Globalisatie en urbanisatie zijn trends die hier een rol bij kunnen spelen.

Ondanks dat we veel niet weten over de toekomst, staat het wel vast dat duurzame technologie zoals zonne- en windenergie een belangrijke rol zullen spelen. Maar op het gebied van duurzame energieopwekking is er nog een 3^e vorm van energie waar momenteel veel gebeurt. Water als bron van energie! Er zijn bijvoorbeeld heel veel opties in ontwikkeling voor het opwekken van energie uit de golfslag op zee, of getijdenenergie waarbij het verschil tussen eb en vloed wordt gebruikt om energie op te wekken. Een heel andere vorm van water-energie is energie halen op plaatsen waar zoet- en zoutwater samen komen. Om de cirkel van beschikbaarheid rond te maken, is het ook mogelijk om met elektrolyse waterstof te maken uit water door hiervoor elektriciteit te gebruiken van bijvoorbeeld windenergie. Op deze manier creëer je een extra opslagmethode.