Duikboten zwemmen niet

Kunnen machines intelligenter worden dan mensen? Om dit te kunnen beantwoorden moeten we beter begrijpen hoe de technologie werkt en wat intelligentie is. In deel 1 alles over de status van AI, nu en in de toekomst!

Date June 1st 2019

Voorwoord: ‘Een handvat voor de toekomst van AI’

Door Maria de Kleijn-Lloyd

Artificiële intelligentie (AI) wordt vaak omschreven als een containerbegrip dat het vermogen van computers beschrijft om menselijke oordeelsvorming na te bootsen. De menselijke maat, het menselijke oordeel staat dus centraal. Daarmee bedoelen we vaak een ‘betere versie’ van die menselijke oordeelsvorming. Bijvoorbeeld, een routeplanner is alleen een succes als deze tijdwinst oplevert ten opzichte van het handmatige alternatief. Of een algoritme dat foto’s van verdachte moedervlekken beoordeelt op mogelijk melanoom, zal niet in de huisartsenpraktijk worden gebruikt als de huisarts het met het blote oog beter kan.

De twee bovenstaande voorbeelden zijn typisch voor veel AI-toepassingen van de huidige generatie. Deze hebben een aantal zaken met elkaar gemeen. Ten eerste: het gaat om duidelijk gedefinieerde problemen, zoals ‘wat is de snelste route van A naar B’. Ten tweede: er is een enorme hoeveelheid relevante data beschikbaar, vaak ook in real time. Ten derde, daarmee verbonden: het gaat om beslissingen die de mens zeer vaak maakt en niet te veel tijd aan kwijt wil of kan zijn. Routinematig dus. In deze situaties kan een goed algoritme met de juiste data sneller, goedkoper en preciezer (want er kan meer informatie worden meegewogen) resultaat geven.

Er zijn enorm veel toepassingsgebieden die aan de drie criteria hierboven voldoen. Het potentieel en de impact van AI is enorm, zowel breed als diep. AI in zijn huidige vorm is geen sciencefiction, maar de realiteit van vandaag en de belofte van morgen. Dit besef is in alle geledingen van de maatschappij doorgedrongen. Er is een besef van groot potentieel, maar ook een van internationale competitie. AI verandert hoe we leven en werken. Denk aan mogelijkheden om betere medische diagnoses te stellen en behandeling op maat te bieden; economische groei; groter dagelijks gemak. Aan de andere kant is men ook bezorgd. Bij de groei van geautomatiseerd datagebruik luiden alarmbellen rondom privacy, verlies van zelfbeschikking, manipulatie, verlies van banen en polarisatie van de samenleving. Het is duidelijk dat we als samenleving ‘iets’ met AI moeten en er ‘iets’ van moeten vinden om zo tot juiste besluitvorming te komen. Dat begint met een gedeeld besef waar we het eigenlijk over hebben als we ‘AI’ zeggen. Bij Elsevier stelden we ons vorig jaar deze vraag. Uit dat onderzoek is gebleken dat verschillende delen van de samenleving – media, onderwijs, wetenschap en industrie – zeer verschillend praten over AI. Ze gebruiken letterlijk andere woorden. En, bij gebrek aan een gedeeld, realistisch beeld halen boude uitspraken makkelijk het nieuws: ‘Killer robots nemen de wereld over’, ‘Nooit meer hoeven werken’.

De dialoog naar een hoger plan brengen, in het belang van de samenleving, is nodig. En het is dringend, want de toekomst staat voor de deur, nee, is er zelfs al. Ik hoop dat deze studie een handvat vormt voor een geïnformeerde dialoog in onze samenleving over hoe we de toekomst van AI willen vormgeven met elkaar, op basis van een realistisch begrip van wat AI is en kan worden. Met andere woorden: de menselijke maat in AI formuleren, zodat AI op de juiste wijze ten dienste staat van de mens. Deze dialoog kan niet aan algoritmen worden overgelaten. Menselijk oordeel: juist als de kaders niet vastliggen, niet alle data beschikbaar is en het geen routinematige beslissing aangaat, is de mens aan zet. Ik doe mee. U ook?

Maria de Kleijn-Lloyd | Senior Vice President, Elsevier Analytical Services
Voorzitter denktank STT toekomstverkenning AI

Leeswijzer

Niet iedereen is blij met de komst van artificiële intelligentie (AI). Mensen zijn bang dat banen worden overgenomen, of erger nog, dat ‘de machines’ in opstand komen. Tegenstanders van AI krijgen steeds vaker bijval van gerenommeerde wetenschappers en ondernemers. Zo kan AI volgens wijlen Stephen Hawking het einde van het menselijke ras betekenen. Ook Elon Musk gelooft dat AI momenteel de grootste existentiële bedreiging vormt. Volgens Chris Bishop, directeur van Microsoft Research, zorgen deze ‘Terminator-scenario’s’ echter voor een stagnatie in het onderzoek naar de ontwikkelingen en mogelijkheden van AI. Revolutionaire ontwikkelingen die de mensheid verder kunnen helpen zouden volgens Bishop door angst en wantrouwen teniet gedaan kunnen worden.

Waarom deze publicatie?

AI lijkt een van de meest besproken, maar misschien wel minst begrepen technologieën van dit moment. Het is op sommige vlakken ‘dommer’ dan veel mensen denken, maar op andere vlakken juist veel ‘slimmer’. Een computer als minister-president lijkt nog wat vergezocht, maar AI heeft nu al wel degelijk invloed op onze arbeidsmarkt. Daarbij is het belangrijk om te kijken op welke wijze AI zich verhoudt tot menselijke intelligentie. Want om te kunnen bepalen of computers intelligenter kunnen worden dan wijzelf, moeten we eerst bepalen wat intelligentie precies is, hoe het bij mensen werkt en of we dit kunstmatig kunnen benaderen. Voordat mogelijke sociaal-culturele implicaties kunnen worden onderzocht en ethische vraagstukken kunnen worden beantwoord is het dus van belang om de technologie goed te begrijpen. Dit is de voornaamste aanleiding voor deze eerste publicatie. Daarnaast moeten we goed kijken naar de verschillende krachten die van invloed zijn op de ontwikkelingsrichting van AI, zoals politieke en economische belangen. Het is daarom van belang om ook te kijken naar geopolitieke verhoudingen en de machtspositie van grote tech-organisaties, zoals Google en Facebook.

Voor wie is deze publicatie?

Deze publicatie is voor iedereen die meer wil weten over AI. Het doel is om een volledig beeld te geven van de status van AI, nu en in de toekomst. Het is geen lichte lectuur met hapklare takeaways. Deze publicatie gaat de diepte in en probeert AI echt te doorgronden. Wil je goed geïnformeerd kunnen bijdragen aan de discussie omtrent AI? En schroom je de filosofische discussie niet? Dan is deze publicatie geschikt voor jou.

Hoe is deze publicatie opgebouwd?

Deze publicatie kan uiteraard in zijn volledigheid gelezen worden, maar is daarnaast zo opgebouwd dat hoofdstukken en paragrafen afzonderlijk van elkaar te lezen zijn. Het fungeert dus als een soort database, waarbij je zelf kunt bepalen welke delen interessant en relevant voor je zijn. Mocht je toch begrippen tegenkomen die je niet kent, dan kun je eenvoudig terugbladeren.

  • Hoofdstuk 1: Alles wat je moet weten om te kunnen begrijpen wat AI is en hoe het werkt. Geen complexe wiskundige formules, maar wel een gedegen kijk onder de motorkap en belangrijke lessen uit de praktijk.
  • Hoofdstuk 2: Alles wat je moet weten om te kunnen bepalen in hoeverre menselijke intelligentie kunstmatig te benaderen is en welke besluiten geautomatiseerd kunnen worden, inclusief de voordelen en beperkingen.
  • Hoofdstuk 3: Alles wat je moet weten over de ontwikkelingsrichting van AI in de toekomst. Wat vinden de experts? Welke belangen zijn er? En kan AI ons in deze zoektocht helpen?

Over deze publicatie

Lees de volledige publicatie verder op detoekomstvan.ai of download de PDF:

Lees verder
Duikboten zwemmen niet