Beter?! Technologie in de zorg
Als in de toekomst slimme systemen zorgtaken volledig overnemen, hoe zorgen we er dan voor dat mensen zich daar prettig bij voelen? Of worden de systemen zo slim dat we niet eens door hebben dat we met een systeem te maken hebben?
Voorwoord
De kracht van de patiënt
Mijn leven kent vele carrières. Zo was ik ooit patiënt. Zomaar van de een op de andere dag kreeg ik een diagnose. Ik herinner het me nog goed. Het was op een maandag. De dag voordat het nieuwe politieke seizoen zou aanvangen. Ziek voelde ik me niet, maar technologie had gedetecteerd dat ik een dodelijke ziekte in mij droeg. Gedesillusioneerd verliet ik het ziekenhuis. Ik stond in de kracht van mijn leven, 39 jaar jong. Twee schatten van kinderen en een zorgzame man aan mijn zijde. Ik zette mij met succes in voor wat ik in het leven belangrijk vind: wereldwijd goede zorg voor moeders en kinderen. En plotseling was er angst. Angst voor de dood en angst voor wie ik achter zou laten.
Het proces om beter te worden was niet makkelijk en het vroeg alles van mij. Keer op keer verliet ik gebroken het ziekenhuis. De bekende behandelingen, chirurgie, chemotherapie, radiotherapie, hormoontherapie, ik heb ze allemaal ondergaan. Ze werkten, maar waren zo verschrikkelijk dat ik ging zoeken naar alternatieven. Behandelingen die de wijsheid van mijn lichaam wel respecteerden, methoden waardoor ik mij krachtig ging voelen in plaats van ontkracht. Steeds vaker en sneller brak ik die nare behandelingen af en liet ik enkel nog toe wat goed voelde. Ik wilde de magie van het leven ervaren, ik wilde niet enkel overleven. Ik luisterde steeds meer naar mijn lichaam en nam de verantwoordelijkheid voor mijn gezondheid en leven terug. Uiteindelijk ben ik genezen.
Het is nu zes jaar na de diagnose. Ooit zal ik doodgaan, maar nu nog niet. Dankbaar kijk ik terug op de reis die ik heb afgelegd. Mijn ziekte was een kans die ik heb aangegrepen om mijn leven vanuit bezieling te gaan leven. Idealen hebben plaatsgemaakt voor passie.
Het leven is als een droom. Het is zo voorbij. De reis die we afleggen begint en eindigt meestal in de zorg. Ons lichaam is ons vervoermiddel tijdens die reis en kent haar eigen limieten en beperkingen, haar eigen wijsheid en kracht. Het is ons meest kostbare bezit. En zo zou het lichaam ook behandeld moeten worden, door onszelf en binnen de zorg. Daar zijn we het waarschijnlijk allemaal over eens.
Technologie is een onmisbare factor in die behandeling. En nieuwe technologie maakt steeds meer mogelijk. De bodyscan, holografische projecties van het lichaam, gepersonaliseerde voeding, chirurgische robots, we kunnen maken wat we kunnen bedenken. Is het niet vandaag dan zeker morgen.
Maar hoe zorgen we ervoor dat technologie de patiënt in zijn of haar kracht zet tijdens de behandeling? De wijsheid van de patiënt is essentieel in de ontwikkeling van nieuwe toepassingen. Innovatie in de zorg is er vóór patiënten, maar ook dóór patiënten. De patiënt is een onmisbare innovatiekracht, nu en in de toekomst, daar ben ik van overtuigd.
Ik heb daarom met plezier de rol van voorzitter van de STT-toekomst-verkenning over technologie in de zorg op mij genomen. Ervoor gewaakt dat de patiënt centraal bleef staan. Het project heeft mij, en ik denk alle deel-nemers, veel mooie nieuwe inzichten gebracht. En nieuwe contacten met inspirerende mensen uit alle hoeken van de zorg en daarbuiten.
Dat is ook de kracht van STT-toekomstverkenningen: het verbinden van mensen om samen te komen tot inspirerende ideeën voor de toekomst.
Een deel van de ideeën die zijn voortgekomen uit deze toekomstverkenning vindt u terug in dit boek. Ik hoop dat zij u zullen inspireren en uiteindelijk zullen leiden tot verbeteringen in de zorg. Daar plukken wij allemaal de vruchten van!
Chantal Gill’ard
Voorzitter Stuurgroep STT-toekomstverkenning Technologie in de zorg
Samenvatting
Technologie en zorg gaan prima samen!
Als in de toekomst slimme systemen zorgtaken volledig overnemen, hoe zorgen we er dan voor dat mensen zich daar prettig bij voelen? Of worden de systemen zo slim dat we niet eens door hebben dat we met een systeem te maken hebben?
En wat betekenen nieuwe technologische mogelijkheden voor de geestelijke gezondheidszorg? Mogelijk worden behandelingen veel effectiever, zijn bijwerkingen van anti-psychotica in de toekomst verleden tijd, of levert nieuwe technologie een belangrijke kostenbesparing op. En als psychische aandoeningen dankzij technologie zichtbaar kunnen worden gemaakt, verdwijnt misschien het stigma dat psychische patiënten vaak krijgen.
Al die ontwikkelingen roepen ook de vraag op wie in de toekomst de meeste baat hebben bij alle nieuwe mogelijkheden? Degenen die het hardst zorg nodig hebben? Of degenen die het kunnen betalen? Speelt culturele achtergrond nog een rol bij het vormgeven van zorg in de toekomst? De toekomstbeelden in dit boek zijn geen voorspellingen. Het zijn beelden van wat zou kunnen zijn. Wanneer precies wordt daarbij in het midden gelaten. Mogelijk al in 2025 misschien pas in 2050 of helemaal nooit. De beelden zijn bedoeld om vragen op te roepen. Wat verwachten we? Wat willen we? En vooral ook: wat moeten we nu doen om wenselijke toekomstige situaties te realiseren, of ongewenste situaties te voorkomen? Rekening houdend met kwaliteit van leven, kosten, opleidingen, arbeidsomstandigheden en andere aspecten.
De verhalen gaan over toekomstige toepassingen die gebruik maken van technologie, zoals in het laboratorium gekweekte organen, EHBO-drones en een dating service voor microbioom-uitwisseling. Maar ze gaan vooral ook over mensen. Patiënten, zorgverleners en andere belanghebbenden in de zorg. Bijvoorbeeld over een nierpatiënt die vertelt over de vele voordelen van het mobiele nierdialyseapparaat, en over een bittere keerzijde van nieuwe mogelijkheden. Of over een mantelzorger die te maken krijgt met een mankement in zijn exoskelet. En over opleidingen, zoals de opleiding tot laatste-fase-specialist.
In de aanloop naar de toekomstbeelden wordt stilgestaan bij technologische ontwikkelingen uit het verleden en het heden, en verwachte ontwikkelingen voor de toekomst. Zowel ontwikkelingen die speciaal gericht zijn op de zorg, zoals almaar kleiner wordende medische instrumenten, als ontwikkelingen daarbuiten. Want het verleden leert dat belangrijke veranderingen in de zorg niet altijd hun oorsprong hebben in de sector zelf. Nieuwe ontwikkelingen in onder meer informatie- en communicatietechnologie kunnen grote gevolgen hebben voor de zorg. Maar ook verbeteringen in de opslagcapaciteit van batterijen of waterzuivering van ziekenhuizen.
Uiteindelijk is het natuurlijk zaak om aan de slag te gaan, met het verkennen van de toekomst voor de eigen (zorg)omgeving of met een concrete verbetering in de zorg. Daarvan ook enkele voorbeelden in dit boek. Waaronder een aantal deelnemers aan één van de workshops: zij zetten het Platform Patiënt & Voeding op en gaan nu verder met het ontwikkelen van een systeem voor voedingsadvies op maat. Een prachtig initiatief dat beoogt de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren, ondersteund door (nieuwe) technologie. Want technologie en zorg gaan prima samen!
